Γνώση και πίστη οδηγούν στην κατάκτηση της αλήθειας από διαφορετική κατεύθυνση
Την διαλεκτική σχέση της γνώσης και της πίστης αποκρυσταλλώνει ο σοφός λόγος των τριών Ιεραρχών που σήμερα τιμούμε. Ο σύγχρονος άνθρωπος φαίνεται να αγνοεί την φωτισμένη σκέψη τους, γι’ αυτό ισχυρίζεται ότι πίστη και λογική βρίσκονται σε μία διαρκή ένταση και σύγκρουση μεταξύ τους, αναιρώντας η μία την άλλη.
ΚΥΡΙΛΛΟΣ, Μητροπολίτης Κηφισιάς
Την διαλεκτική σχέση της γνώσης και της πίστης αποκρυσταλλώνει ο σοφός λόγος των τριών Ιεραρχών που σήμερα τιμούμε. Ο σύγχρονος άνθρωπος φαίνεται να αγνοεί την φωτισμένη σκέψη τους, γι’ αυτό ισχυρίζεται ότι πίστη και λογική βρίσκονται σε μία διαρκή ένταση και σύγκρουση μεταξύ τους, αναιρώντας η μία την άλλη.
Είναι αλήθεια ότι σε περασμένες σκοτεινές εποχές και σε άλλες περιοχές και δόγματα η χριστιανική πίστη και διδασκαλία παραμορφώθηκε επικίνδυνα και κακοποιήθηκε βάναυσα. Τότε κάποιοι, στην προσπάθειά τους να φυλακίσουν την γνώση, ενοχοποίησαν και καταδίκασαν την έρευνα γράφοντας τις πιο μελανές σελίδες του πολιτισμού.
Σήμερα κάποιοι άλλοι τυφλωμένοι από την αποθέωση και την αλαζονεία της γνώσης φυλακίζονται σε ένα υπαρξιακό ψέμα. Σπεύδουν να χρησιμοποιήσουν τις όποιες επιστημονικές θεωρίες τους, πριν καν αποδειχθούν, ως όπλα κατά της χριστιανικής πίστης.
Βάζουν τον Θεό στο μικροσκόπιο της έρευνας και μερικές φορές μέσα από τις θορυβώδεις ανακαλύψεις τους η τα εντυπωσιακά επιτεύγματά τους «φάσκοντες ότι είναι σοφοί, εμωράνθησαν» (Προς Ρωμ. 1:22), ισχυριζόμενοι ότι είναι σοφοί αποδεικνύονται ανόητοι.
Τότε και σήμερα πολλοί μπερδεύουν τα όρια της πίστης και της επιστήμης. Ξεχνούν ότι η πίστη είναι αποκάλυψη του μυστηρίου του Θεού και η εμπειρία του ανθρώπου γι’ αυτό, ενώ επιστήμη είναι συνεχής ανακάλυψη των μυστικών και των νόμων της φύσης. Στο αγωνιώδες ερώτημα ποιός και γιατί έκανε τον άνθρωπο και τον κόσμο, απαντά η χριστιανική πίστη, ενώ στο ερώτημα πως έγινε και λειτουργεί ο άνθρωπος και ο κόσμος, (βιολογικά βέβαια και όχι οντολογικά) αγωνίζεται να απαντήσει η επιστήμη.
Αυτό υπαινίσσεται η καθαρή σκέψη των τριών Ιεραρχών Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Αυτοί οι χαρισματικοί Ιεράρχες συνδύασαν την πλατειά γνώση και την πίστη στην προσπάθειά τους να κατανοήσουν την πραγματικότητα της ζωής.
Η μία όψη αυτής της πραγματικότητας είναι η υλική και η φυσική, την οποία ερευνά η επιστήμη και για την οποία η πίστη δεν έχει να πεί τίποτα. Αυτό μας λέει ο Μ. Βασίλειος στην ομιλία του «εις την Εξαήμερον» καθώς ερμηνεύει: «Γράφοντας η Γένεση “Στην αρχή ο Θεός δημιούργησε τον ουρανό και την γη”, πολλά αποσιώπησε, το νερό, τον αέρα, τη φωτιά (τα στοιχεία της φύσης κατά τους αρχαίους) και τις ενώσεις που προέρχονται απ’ αυτά… για να γυμνάσει το δικό μας νού, κάνοντάς μας από μικρές αφορμές να ανακαλύψουμε τα υπόλοιπα» δηλαδή για να μας προτρέψει στην έρευνα της επιστήμης.
Βέβαια, η άλλη όψις της πραγματικότητάς μας είναι η υπερφυσική και η πνευματική, για την οποία έχει λόγο μόνο η πίστη και όχι η λογική, όπως και πάλι ο ίδιος θεοφώτιστος Ιεράρχης τονίζει: «πίστις, η υπέρ τας λογικάς μεθόδους την ψυχήν εις συγκατάθεσιν έλκουσα», η πίστη δεν προκύπτει από διανοητικές διεργασίες και διαδικασίες ούτε από λογικές έρευνες και αποδείξεις. Είναι υπέρλογη, όχι όμως παράλογη.
Αγαπητοί μου μαθητές, εκπαιδευτικοί και γονείς, γνώση και πίστη οδηγούν στην κατάκτηση της αλήθειας από διαφορετική κατεύθυνση. Μόνο, λοιπόν, με μια πίστη που γνωρίζει και με μια γνώση που πιστεύει, μπορούμε να απελευθερωθούμε από τη δίνη της πολυπραγμοσύνης μας, ώστε να ανακαλύψουμε την ουσία της ύπαρξης και το νόημα της ζωής μας.-
