ΣΜΥΡΝΗ: Γη πατέρων και προγόνων
Ενενήντα και ένα χρόνια πίσω στον χρόνο, απέναντι στον τόπο, στην Σμύρνη την πριγκίπισσα της Μικρασίας που χάνει την δόξα της και το κλέος της σε λίγες ημέρες μόνο.
Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Χρυσόπουλος
Ενενήντα και ένα χρόνια πίσω στον χρόνο, απέναντι στον τόπο, στην Σμύρνη την πριγκίπισσα της Μικρασίας που χάνει την δόξα της και το κλέος της σε λίγες ημέρες μόνο.
– Η θηριωδία έδωσε την θέση της στο μαρτύριο,
– ή κτηνωδία στην φυγή και
– ή αγριότητα στον οδυρμό.
Γυναικόπαιδα και γέροντες η ενσάρκωση της προσφυγιάς. Τα καράβια στο λιμάνι η μόνη διαφυγή, ποιος όμως θα πρωτοσωθεί ; Αμέτρητο το πλήθος, λίγα τα μέσα. Η φωτιά καίει περιουσίες, μα περισσότερο καίει καρδιές, όχι όμως αναμνήσεις, παρελθόν, συναισθήματα, έθιμα.
Πεισματική και πραγματική είναι η άρνησή μας να υποκύψουμε στην λήθη των γεγονότων. Η οποιαδήποτε διαπραγμάτευση, για χάρη της καλής γειτνίασης, θα αποβεί σε ταφόπλακα της ιστορίας και θα είναι πολύ βαριά και απ’ αυτή των μαρτύρων της μικρασιατικής καταστροφής. Θα συνιστά προδοσία και λιποταξία από την μνήμη και την τιμή.
Ευτυχώς η Εκκλησία της Ελλάδας (δικαιολογημένα, λόγω αδυναμίας της μητέρας Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης) έπραξε σε κάποια ώριμη στιγμή το καθήκον της. Αναγνώρισε προ ετών την θυσία δεκάδων κληρικών παντός βαθμού και λαϊκών κάθε τάξης.
Όρισε ως ημέρα ιδιαίτερων ύμνων και αίνων εκκλησιαστικών και λειτουργικών την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.
Διατράνωσε μ’ αυτόν τον τρόπο η Ελλαδική Εκκλησία ότι δεν ήταν μια τυχαία πράξη αντίστασης ή αναγκαία αποχώρηση από τα οικεία. Ήταν και παραμένει τραγωδία με σαφέστατα χαρακτηριστικά γενοκτονίας. Δεν το έκανε επιπλέον απλά γιατί θύματα ήταν συμπατριώτες μας.
Αλλά γιατί, αν ο λόγος Της δεν είναι ηχηρός και καταγγελτικός, τότε σίγουρα θα ζήσουμε και άλλες εκριζώσεις από τις πατρογονικές εστίες. Η ιστορία εύκολα βρίσκει την αφορμή και τα πρόσωπα για να επαναληφθεί.
Μια σπίθα μίσους και επιθετικότητας και η Σμύρνη μας έγινε ένα νέο τεράστιο Κολοσσαίο. Μόνο που εδώ αντί για λιοντάρια υπήρχαν άτομα που υποτίθεται ότι διέθεταν λογική και ανθρωπιά. Είχαν πάντως όνομα και προέλευση. Τους είδαμε και αλλού, δυστυχώς.
Το Αιγαίο έγινε η γέφυρα για την σωτηρία των προσφύγων. Έφεραν ελάχιστα προσωπικά τους υπάρχοντα, αλλά πολλά άψυχα αντικείμενα, πάντα και μόνο ιερά. Αυτή ήταν η έννοιά τους, τι θα σώσουν από τα βέβηλα χέρια και την απύθμενη οργή. Αν μπορούσαν θα έφερναν και τις εκκλησίες και τα κωδωνοστάσια. Γλίτωσαν μόνο τα λείψανα αγίων, σκεύη και εικόνες. Όλα ενθυμήματα της πολύκλαυστης και ποτέ χαμένης πατρίδας.
Τους ευγνωμονεί η μητέρα Ελλάδα για την δωρεά . του μαρτυρίου στην αιωνιότητα, των αντικειμένων στην θεία λατρεία, της κουλτούρας στον πολιτισμό.
Κορυφαία μορφή αναδείχθηκε αναμφισβήτητα ο Επίσκοπος και Ποιμενάρχης των ψυχών και των σωμάτων των Σμυρναίων : ο Άγιος Χρυσόστομος. Ιεράρχης της αυτοθυσίας και όχι των απολαύσεων, των πράξεων και όχι των λόγων, του θάρρους και όχι της δειλίας, της μαρτυρίας και όχι της δικαιολογίας. Τον αναζητάμε διαρκώς, τον βρίσκουμε μόνο στα συναξάρια των αμέτρητων αγίων Ιεραρχών και στις βιογραφίες ελάχιστων Αρχιερέων.
Το σήμερα δεν μπορεί και δεν πρέπει να μας απογοητεύει. Μας δίνει μόνο μια επιλογή : να φροντίσουμε μην έχουμε οποιασδήποτε μορφής επανάληψης της ιστορίας. Οι συνθήκες μπορεί να ευνοούν ξενιτειά και προσφυγιά, δεν είναι όμως τιμητικές για τον αιώνα μας και αντάξιες των υπόλοιπων κατακτήσεών μας.
Να τιμάμε εγκάρδια και να θυμόμαστε διαρκώς ότι :
– εκεί που συναντήθηκε το άδικο με τον διωγμό . γεννήθηκε ο πρόσφυγας μικρασιάτης,
– εκεί που ανταμώθηκε το μαρτύριο με την θυσία .υπήρξε ο Χρυσόστομος Σμύρνης.
Τα λάθη και οι αστοχίες, τα προβλήματα και οι υπερεκτιμήσεις πολιτικών και στρατιωτικών έφεραν τον τόπο στην δύσκολη κατάσταση. Θα τους κρίνει η ιστορία, όπως το κάνει δεκαετίες και συνεχίζει….
Εμείς το αποτέλεσμα :
– θα βλέπουμε και θα ζούμε,
– θα κλαίμε και θα αναπολούμε,
– θα επισκεπτόμαστε και θα καμαρώνουμε.
Την Σμύρνη την γη των πατέρων μας, την Μικρασία των προγόνων μας.
