Η εκδήλωση εντάσσεται στις συνεχείς προσπάθειες του κ. Χατζηπαντέλα για την ανάδειξη της διαρκούς υποβάθμισης, καταστροφής και λεηλασίας εκκλησιών και πολιτιστικών μνημείων στα κατεχόμενα, από την τουρκική εισβολή έως και σήμερα — μια πολιτιστική καταστροφή που παραμένει ατιμώρητη εδώ και 51 χρόνια.
Σημαντική στιγμή της εκδήλωσης αποτέλεσε η ομιλία του Μητροπολίτη Κωνσταντίας και Αμμοχώστου κ. Βασιλείου, ο οποίος ενίσχυσε τη συζήτηση με ουσιαστική παρέμβαση και δραματική έκκληση προς την ευρωπαϊκή κοινότητα, μεταφέροντας την πικρή πραγματικότητα των πέντε δεκαετιών κατοχής.
Ο Ευρωβουλευτής τόνισε τις συστηματικές βεβηλώσεις και καταστροφές εκκλησιών, μοναστηριών και κοιμητηρίων, επισημαίνοντας ότι η αδράνεια της διεθνούς κοινότητας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης εντείνει την αδικία. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε:
«Όταν μια πολιτιστική και θρησκευτική κληρονομιά χάνεται, δεν πρόκειται μόνο για κτήρια και τοιχογραφίες. Πρόκειται για τη μνήμη ενός λαού, για την ταυτότητά του, για την ιστορική του συνέχεια».
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στην πόλη των Βαρωσίων, που παραμένει κλειστή εδώ και 51 χρόνια. Μετά το παράνομο «άνοιγμα» τμημάτων της το 2020, πολλές εκκλησίες κινδυνεύουν με κατάρρευση ή έχουν ήδη υποστεί σοβαρές φθορές.
Τονίστηκε, επίσης, το παράδοξο αίτημα των κατοχικών αρχών για την αναστήλωση της Ιεράς Μονής Αγίου Αναστασίου στην κατεχόμενη Περιστερωνοπηγή με δαπάνη της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ την ίδια στιγμή απαγορεύεται η τέλεση λειτουργιών από τη Μητρόπολη Κωνσταντίας και Αμμοχώστου στον συγκεκριμένο χώρο.
Ο Μητροπολίτης Βασίλειος παρουσίασε τεκμηριωμένα στοιχεία καταστροφών και βεβηλώσεων:
25 εκκλησίες έχουν καταστραφεί ή έχουν υποστεί σοβαρές φθορές.
24 εκκλησίες μετατράπηκαν σε αποθήκες, 17 χρησιμοποιούνται ως στάβλοι, 16 αλλοιώθηκαν σε τεμένη, και 21 έχουν καταρρεύσει ή κατεδαφιστεί.
Ιερές εικόνες κλάπηκαν, σκεύη εξαφανίστηκαν, κοιμητήρια καταστράφηκαν.
«Δεν πρόκειται για φθορές του χρόνου, αλλά για οργανωμένη προσπάθεια διαγραφής της μνήμης και της ταυτότητάς μας», υπογράμμισε.
Κατήγγειλε ευθέως τη στάση της Τουρκίας και κάλεσε την Ευρώπη να υπερασπιστεί τις θεμελιώδεις αρχές της:
«Δεν ζητούμε να δώσει μάχες για εμάς. Ζητούμε να υπερασπιστεί τις αξίες πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε: αξιοπρέπεια, μνήμη, ελευθερία και κράτος δικαίου».
Το συνέδριο συνδιοργανώθηκε με τον Ευρωβουλευτή Βαγγέλη Μεϊμαράκη και την Αντιπρόεδρο του ΕΛΚ Željana Zovko, υπό την αιγίδα της Ομάδας Εργασίας του ΕΛΚ για τον Διαθρησκευτικό Διάλογο.
Στην εκδήλωση συμμετείχαν, επίσης, ο Μητροπολίτης Βελγίου κ. Αθηναγόρας, ο Δρ. Μάξιμος Χαρακόπουλος, η Δρ. Μαρία Σκορδή (εκ μέρους της Μαρωνιτικής Κοινότητας) και ο Καθηγητής και π. Ευρωβουλευτής Jan Olbrycht.
Ο κ. Μεϊμαράκης υπογράμμισε ότι τα πολιτιστικά μνημεία, ειδικά σε περιοχές υπό κατοχή, αποτελούν παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά, συνδεδεμένη άρρηκτα με τη μνήμη και την ταυτότητα των λαών. Αναφέρθηκε, επίσης, στην υποβάθμιση μνημείων και ιερών χώρων όπως η Αγία Σοφία, η Παναγία Σουμελά, η Εκκλησία του Προφήτη Ηλία στη Δαμασκό και η Μονή Αγίας Αικατερίνης στο Όρος Σινά.