Χριστούγεννα στη Μονή Φιλοθέου του Αγίου Όρους
Του Δημητρίου Λυκούδη, θεολόγου
Ήταν Δεκέμβρης του 1997. Τα πρώτα μου Χριστούγεννα στο Άγιον Όρος. Λίγους μήνες πριν, απ᾿ όσα θυμάμαι, είχα γνωρίσει και συνδεθεί πνευματικά με τον τότε Καθηγούμενο και μακαριστό πλέον Γέροντα Εφραίμ, τον μετέπειτα Δικαίο της Σκήτης του Αγίου Ανδρέα, στις Καρυές.
Δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων, είχα πάρει ευλογία να φέρω μαζί μου ένα μικρό κασσετοφωνάκι, με δυνατότητα εγγραφής ήχου. Απόγευμα, μετά το Απόδειπνο και τον Εσπερινό, ο μακαριστός Γέροντας μάς ομιλεί στο αρχονταρίκι…
Ακολουθούν όσα το κασσετοφωνάκι «κατόρθωσε» να διασώσει: «Στην Τρίτη Ώρα των μεγάλων και βασιλικών Ωρών των Χριστουγέννων διαβάζουμε ότι «Προ της Γεννήσεως της σης, τρόμω ορώσαι το μυστήριον Κύριε, αι νοεραί στρατιαί κατεπλήττοντο». Όλα τα τάγματα των αγίων Αγγέλων, κατά τον Άγιο Συμεών τον Νέο Θεολόγο, προσήλθαν στην ταπεινή φάτνη της Βηθλεέμ να προσκυνήσουν τον σαρκί νηπιάσαντα Χριστό, εκτός από το τάγμα των Θρόνων, το οποίο πάντοτε βρίσκεται πλησίον του θρόνου της Παναγίας Τριάδος, στον «τρίτο Ουρανό», ως λέγει ο Απόστολος των Εθνών, Παύλος. Έτσι, τερματίζει το «παράπονο» των αγίων Αγγέλων, διότι ο Χριστός δεν είναι πλέον αθεώρητος, μιας και οι άγγελοι, έως τότε, χαίρονταν στη θέα της δόξας της Αγίας Τριάδος, αλλά αγνοούσαν τη μορφή της ανθρωπότητας του Χριστού.
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, αναφορικά με τη χαρμόσυνη εορτή των Χριστουγέννων, λέγει ότι «Χριστός γεννάται και ουχί εγεννήθη! Χριστός γεννάται διαρκώς και αιωνίως και αδιαλείπτως» μέσα στις καρδιές των ανθρώπων, που μεταποιούνται σε φάτνες υποδοχής και εγκολπώσεως του θείου Βρέφους. Και οι πιστοί, συμμετέχοντες ενεργά και αποδεχόμενοι, ως άλλος Ειρηναίος στη Βηθλεέμ, το αληθινό μήνυμα της εορτής, ας ακούσουμε το εόρτιο ιδιόμελον και ας πράξουμε, καθείς, κατά την αγαπητική αυτού προαίρεση και φιλοτιμία: «Δεύτε πιστοί επαρθώμεν ενθέως, και κατίδωμεν συγκατάβασιν θεϊκήν άνωθεν, εν Βηθλεέμ προς ημάς εμφανώς, και νουν καθαρθέντες, τω βίω προσενέγκωμεν, αρετάς αντί μύρου…».
Πρώτος που λαμβάνει να διαμηνύσει το μήνυμα της σαρκώσεως του Υιού και Λόγου του Θεού, μέσω του Ευαγγελισμού της Κυρίας Θεοτόκου, είναι ο αρχάγγελος Γαβριήλ, ο οποίος επειδή επίστευσε αμέσως, χωρίς υπόνοια δυσπιστίας στη θεϊκή εντολή, τρόπον τινά, κατά τους Αγίους Πατέρες, έλαβε «προαγωγή» και απεκαταστάθη πλέον ως Αρχάγγελος, πλησίον του ετέρου Αρχιστρατήγου Μιχαήλ. Ο δε άγιος Ιωσήφ ο Μνήστωρ, «τάδε λέγει προς την Παρθένον: Μαρία, τί το δράμα τούτο, ο εν σοι τεθέαμαι; απορώ και εξίσταμαι, και τον νουν καταπλήττομαι! […] αντί τιμής αισχύνην, αντ᾿ ευφροσύνης την λύπην, αντί του επαινείσθαι, τον ψόγον μοι προσήγαγες…». Μετά, βέβαια, την αγγελοφάνεια, ο δίκαιος Ιωσήφ επίστευσε απολύτως και έλαβε μεγάλη χάρη Παναγίου Πνεύματος, διότι, σημειώνει ο άγιος Συμεών, είχε την υψοποιό ευλογία να κρατάει στην αγκαλιά του τον νηπιάσαντα σαρκί Χριστό, δώδεκα περίπου χρόνια, όσα και έζησε μετά τη Γέννηση του Θεανθρώπου.
Ο Υιός και Λόγος του Θεού σαρκούται ένεκα της ανειπώτου και ανυπερθέτου αγάπης Του προς τον άνθρωπο. Και ο άνθρωπος και δη ο πιστός, μέσω της προσευχής, της νηστείας και της όλης προπαρασκευαστικής περιόδου της Τεσσαρακοστής, που προηγείται της εορτής των Χριστουγέννων, προετοιμάζει και μεταμορφώνει την καρδιά του σε ταπεινή φάτνη για να Τον υποδεχθεί. Εντός του σπηλαίου της Βηθλεέμ, λέγει ο άγιος Συμεών, που προηγουμένως ανέφερα, πέραν του σκότους και της παγωνιάς, επικρατεί και έντονη δυσοσμία, διότι εκεί παρευρίσκονταν και τα άλογα ζώα, με όλες τις πραγματικές συνέπειες της εκεί φυσικής τους παρουσίας. Αυτή δε η δυσοσμία, με τρόπο συμβολικό και αλληγορικό, αναγωγικά παραλληλίζεται με τη δυσοσμία της αμαρτίας και των εφάμαρτων έργων μας που, είναι αλήθεια, κυριαρχούσε την εποχή εκείνη και θα συνεχίσει να αναδύεται αποκρουστικά έως της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού μας στη Γη…».
Σεβαστέ μου Γέροντα, αγιασμένε μου παππούλη, πώς να σε ξεχάσω!
