Καισαριανής Δανιήλ: «Μνήμη Δικαίου μετ’ εγκωμίων»
Ο άγγελος που ευαγγελίσθηκε στον ιερέα Ζαχαρία και Πατέρα του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, περιέγραψε εγκωμιαστικά το πρόσωπο, την ζωή και την αποστολή αυτού που θα γεννιόταν (Λουκά α΄ 13-17).
Η αιδέσιμος εορτή του Γενεθλίου του αγίου ενδόξου Προφήτου Ιωάννου του Προδρόμου και Βαπτιστού μας καλεί να θυμηθούμε τα εγκώμια που λέχθηκαν και συνοδεύουν τον Πρόδρομο του Κυρίου μας και υπηρέτη του μυστηρίου της ενανθρωπήσεώς Του.
1) Το εγκώμιο του αγγέλου Γαβριήλ.
Ο άγγελος που ευαγγελίσθηκε στον ιερέα Ζαχαρία και Πατέρα του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, περιέγραψε εγκωμιαστικά το πρόσωπο, την ζωή και την αποστολή αυτού που θα γεννιόταν (Λουκά α΄ 13-17).
Ο άγγελος ανήγγειλε στον Ζαχαρία ότι:
α΄. Θα γεννήσει υιό που θα τον ονομάσει Ιωάννη.
β΄. Η γέννηση του υιού του θα γίνει αιτία χαράς και αγαλλιάσεως για τον ίδιο και για πολλούς άλλους θεοσεβείς.
γ΄. Η αποστολή του υιού του θα είναι να ετοιμάσει τον λαό να υποδεχθεί τον Κύριο.
δ΄. Θα πλησθεί Πνεύματος Αγίου κυοφορούμενος.
ε΄. Θα καθοδηγήσει πολλούς που έχουν απομακρυνθεί να επιστρέψουν στον Κύριο.
στ΄. Θα προπορευθεί στην διακονία του Κυρίου Ιησού Χριστού με το πνεύμα και την δύναμη του Προφήτη Ηλία.
ζ΄. Θα συμφιλιώσει τους πατέρες με τα παιδιά τους και θα κάνει τους ασεβείς να αποκτήσουν την φρόνηση των δικαίων.
η΄. Θα είναι Ναζηραίος, δηλαδή αφιερωμένος στον Θεό κατά το Κριτών ιγ΄ 5,7.
2) Έλαβε το όνομά του από τον πατέρα του με γραφή και με λόγο.
τρόπος που δόθηκε το όνομα στον άγιο Ιωάννη αποκτά μια θεολογική και πνευματική σημασία για το μυστήριο της σαρκώσεως του Υιού του Θεού. Στο πρόσωπό του ενώνονται η προφητεία της Παλαιάς Διαθήκης (με την γραφή του ονόματός του επί πινακιδίου) και το κήρυγμα του ευαγγελίου της Καινής Διαθήκης (με τον λόγο του Πατέρα του, όταν λύθηκε η αφωνία του και είπε το όνομά του). (Λουκά α΄ 59-66).
3) Ο θαυμασμός και το εγκώμιο των συγχρόνων του Ιουδαίων.
Οι Ιουδαίοι που πληροφορήθηκαν τα γεγονότα της συλλήψεως και της γεννήσεως του Ιωάννου θαύμαζαν, απορούντες, διερωτούμενοι για το μέλλον του παιδιού (Λουκά α΄ 66). Αναγνωριζόταν από τον Ιουδαϊκό λαό, ότι είχε την προστασία του Κυρίου.
4) Το εγκώμιο του πατέρα του.
Ο ιερέας Ζαχαρίας εγκωμίασε τον υιό του κατά την ονοματοδοσία του, λέγοντας ότι:
α΄. Θα ονομαστεί προφήτης Κυρίου.
β΄ Θα προπορευθεί στην παρουσία και εμφάνιση του Κυρίου στον κόσμο για να ετοιμάσει την έλευσή Του.
γ΄. Θα κάνει γνωστή στο λαό Του την σωτηρία που θα δοθεί με την συγχώρηση των αμαρτιών τους (Λουκά α΄ 76-79).
5) Το εγκώμιο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.
Ο Κύριός μας εγκωμίασε τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο λέγοντας ότι,
Σας βεβαιώνω πως μάνα δεν γέννησε ως τώρα προφήτη πιο μεγάλο από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή (Λουκά ζ΄ 28).
Μελετώντας τα δεδομένα της αγίας Γραφής για τις εξέχουσες και θαυμαστές προσωπικότητες που διακόνησαν τον Κύριο σε διάφορες φάσεις της ιστορίας της σωτηρίας, διαπιστώνουμε την υπεροχή του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου έναντι αυτών.
α΄. Ο Προφήτης Σαμουήλ (Α΄ Βασιλειών α΄ 11), γεννήθηκε κατόπιν προσευχής από στείρους γονείς. Ήτο ευγενέστατος και αγνότατος στον χαρακτήρα και λευΐτης στο γένος. Δεν είχε πιεί κρασί, αλλά δεν κατοίκησε στην έρημο ούτε η γέννησή του προβλέφθηκε, όπως του αγίου Ιωάννου.
β΄. Ο Ισαάκ (Γενέσεως ιη΄ 9-13), γεννήθηκε από ηλικιωμένους γονείς, αλλά δεν πληρώθηκε Πνεύματος Αγίου κυοφορούμενος, όπως ο άγιος Ιωάννης.
γ΄. Ο Πάγκαλος Ιωσήφ, ο φημισμένος για την σοφία του και την εγκράτειά του, γεννήθηκε από την στείρα μητέρα του Ραχήλ (Γενέσεως λ΄ 22), διακρίθηκε για την σωφροσύνη του (Γενέσεως λζ΄ 6-20), αλλά δεν ήταν παρθένος. Όση απόσταση υπάρχει μεταξύ παρθενίας και ηθικής ακεραιότητος τόση και η υπεροχή του Προδρόμου έναντι του Ιωσήφ.
δ΄. Ο Πατριάρχης Ιακώβ:
- Γεννήθηκε από στείρα μητέρα και όπως ο Πρόδρομος προφητεύθηκε, ενώ εκυοφορείτο, ότι θα υπερέχει έναντι του αδελφού του, αλλά δεν πληρώθηκε τον καιρό της κυοφορίας του με Πνεύμα Άγιο (Γενέσεως κε΄ 19 και εξής), όπως ο άγιος Ιωάννης.
- Πάλαιψε με τον Θεό, αλλά δεν προπορεύθηκε της ελεύσεώς Του στον κόσμο (Γενέσεως λβ΄ 22-32).
iii. Με την χωλότητά του προτύπωσε ότι οι απόγονοί του θα ήσαν βραδυκίνητοι και δυσκίνητοι, δηλαδή απρόθυμοι και αδιάφοροι για την λυτρωτική Χάρη που θα τους προσέφερε ο Θεός, ενώ ο Πρόδρομος υπερέχει διότι έγινε άριστος και ταχύς δρομέας και κήρυκας της Χάριτος, που θα αποκτούσαν οι πιστοί της Καινής Διαθήκης.
ε΄. Ο Κριτής Σαμψών (Κριτών ιγ΄-ιστ΄), γεννήθηκε και αυτός προαναγγελθείς από άγγελο στους γονείς του. Ήτο από μικρός Ναζηραίος. Ανήκε στην τάξη των ευσεβών ανδρών που δεν εκείροντο, δεν έπιναν οίνο, δεν έτρωγαν ακάθαρτη τροφή κατά τον Ιουδαϊκό νόμο. Η Δαλιδά, όμως, εκμεταλλευομένη την φιληδονία του, τον οδήγησε στην περιφρόνηση, ενώ ο Πρόδρομος ήλεγξε την ηθική παρεκτροπή του Ηρώδη και της Ηρωδιάδος.
Οι Ναζηραίοι, κατά το Αριθμών στ΄ 2-12, έδιναν στον Θεό ειδική υπόσχεση αγνότητος «αφαγνίσασθαι αγνείαν Κυρίω» και είχαν τα εξής χαρακτηριστικά:
- Έπρεπε να καθιερωθούν από τους Ιερείς με ειδική ευχή και αποκοπή των μαλλιών τους, τα οποία προσφέρονταν στο θυσιαστήριο ως θυσία και συμβόλιζαν την απόλυτη παράδοσή τους στο Θεό (Αριθμών 6, 2).
- Έπρεπε να αποφεύγουν τελείως το κρασί και τα οινοπνευματώδη ποτά, ακόμα και το μούστο, το ξύδι, το σταφύλι και αυτό ακόμα το κουκούτσι του σταφυλιού (Αριθμ. 6, 3-4).
iii. Έπρεπε να μην ξανακόψουν τα μαλλιά τους άλλα να τα αφήσουν εντελώς ανέπαφα μέχρι το τέλος του χρόνου του τάματος ή και ισόβια. Αυτό αποτελούσε τη σπουδαιότερη υποχρέωση του Ναζηραίου, γιατί θεωρούσαν και τα μαλλιά ως μη ανήκοντα στον αφιερωμένο άνθρωπο, αλλά στο Θεό. Ακόμα, γιατί αυτό ήταν το ορατό σημείο της ωραιότητας και της δυνάμεως που είχαν οι τελείως και ολοκληρωτικώς δοσμένοι στο Θεό (Αριθμών 6, 5).
- Έπρεπε να αποφεύγουν να εγγίζουν νεκρό ακόμα και αν αυτός είναι ο πατέρας ή η μητέρα τους (Αριθμών 6, 12). Σε περίπτωση που άγγιζαν, θεωρούντο μολυσμένοι και έπρεπε να υποβληθούν σε εξιλαστήριες θυσίες, για επτά ημέρες διεκόπτετο ή αφιέρωση. Γινόταν πάλι κουρά και προσφερόταν ένα ζεύγος τρυγόνων ή δύο μικρά περιστέρια.
- Έπρεπε, μετά το τέλος του χρόνου της αφιερώσεως, να γίνει εκ νέου κουρά και να προσφερθούν τα μαλλιά, που τράφηκαν κατά το διάστημα της αφιερώσεως, στο θυσιαστήριο, από τον ίδιο το Ναζηραίο, αφού προηγουμένως είχε διαβαστεί σχετική ευχή από τον ιερέα. Έτσι, θεωρείτο πλέον ελεύθερος του τάματος.
Ο Σαμψών αποκάλυψε στη Δαλιδά ότι η δύναμή του βρισκόταν στα μακριά μαλλιά του, δηλαδή στην απόλυτη αφιέρωσή του στο Θεό, η οποία είχε σαν υλική έκφραση τα μακριά μαλλιά. Από αυτή τη σχέση του με το Θεό αντλούσε δύναμη και νικούσε τους εχθρούς. Η Δαλιδά με την αμαρτία απομάκρυνε το Σαμψών από το Θεό, πράγμα που εκφράστηκε υλικά και ολοκληρώθηκε με την αποκοπή των μαλλιών, η οποία τον αποδυνάμωσε. Ισόβιοι Ναζηραίοι θεωρούντο ο Τίμιος Πρόδρομος (Λουκ. 1, 5), ο Σαμψών (Κριτ. 13, 5), ο Σαμουήλ ( Α΄ Βασ. 1, 11). ο Ιάκωβος ο Αδελφόθεος (Ευσ. Εκκλ. Ιστ. Β 23, 4 κ. εξ.).
Και για περιορισμένο χρονικό διάστημα (πιθανόν όχι περισσότερο των σαράντα ημερών), ο Απόστολος Παύλος (Πραξ. 18, 18).
Ναζηραίες μπορούσαν να γίνουν και οι γυναίκες. Μία από αυτες ήταν η Βερενίκη, η αδερφή του βασιλιά Αγρίππα (Ιωσ. Ιουδ. Πολ. Β΄, 15,1).
νι. Πολλοί άλλοι μεγάλοι υπήρξαν που κοσμήθηκαν με πολλά πνευματικά χαρίσματα, αλλά δεν αξιώθηκαν να προπορευθούν της ελεύσεως και παρουσίας του Κυρίου Ιησού Χριστού και να δείξουν τον Μεσσία με το «Ίδε ο αμνός του Θεού ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου» (Ιωάννου α΄ 29) και τέλος να Τον βαπτίσουν «διά τούτο ήλθον εγώ εν τω ύδατι βαπτίζων» (Ιωάννου α΄ 31).
