Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά
Το όνομα της μόνης πιθανότατα οφείλεται σε κάποιον ασκητή του 14ου αιώνα ο οποίος ασκήτευσε στον βράχο. Η μονή ανακατασκευάστηκε την πρώτη δεκαετία του 16ου αιώνα από τον μητροπολίτη Λαρίσης Άγιο Διονύσιο τον Ελεήμονα και τον ιερομόναχο Νικάνορα, έξαρχο Σταγών.
Η Μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά είναι από τα έξι μοναστήρια που συνεχίζουν να είναι ενεργά στα Μετέωρα, τα οποία από το 1988 συμπεριλαμβάνονται στα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Η μόνη ξεχωρίζει εξαιτίας του σχεδιασμού της, ο οποίος προσαρμόστηκε στο μικρής έκτασης πλάτωμα στο οποίο έχει κτιστεί, με αλλεπάλληλα πατώματα.
Στον κατώτερο όροφο της μονής βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Αντωνίου, του 14ου αιώνα, με ίχνη αγιογραφιών και κρύπτη. Στον από πάνω όροφο βρίσκεται το καθολικό και στον τελευταίο όροφο, όπου βρίσκεται το αρχονταρίκι (παλαιότερα τράπεζα), το οστεοφυλάκιο και το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.
Το όνομα της μόνης πιθανότατα οφείλεται σε κάποιον ασκητή του 14ου αιώνα ο οποίος ασκήτευσε στον βράχο. Η μονή ανακατασκευάστηκε την πρώτη δεκαετία του 16ου αιώνα από τον μητροπολίτη Λαρίσης Άγιο Διονύσιο τον Ελεήμονα και τον ιερομόναχο Νικάνορα, έξαρχο Σταγών.
Το καθολικό της αγιογραφήθηκε από τον Κρητικό ζωγράφο Θεοφάνη Στρελίτζα το 1527. Οι αγιογραφίες αυτές αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα σύνολα της μεταβυζαντινής ζωγραφικής. Λόγω της μικρής διαθέσιμης επιφάνειας στους τοίχους το ναού, πολλές παραστάσεις έχουν μέγεθος φορητής εικόνας. Στον νάρθηκα βρίσκονται μεγάλες πολυπρόσωπες συνθέσεις, όπως η Δευτέρα Παρουσία, η Κοίμηση του Εφραίμ του Σύρου, παράσταση του Αδάμ να ονοματίζει τα ζώα, σκηνές από τα θαύματα του Χριστού και απεικονίσεις αγίων, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζουν οι κτήτορες της μονής.
Στον κυρίως ναό, στον τρούλο, βρίσκεται ο Παντοκράτορας και χαμηλότερα η Θεία Λειτουργία και οι Προφήτες, και στα τρίγωνα οι Ευαγγελιστές. Στους τοίχους βρίσκονται παραστάσεις από το Δωδεκάορτο και απεικονίσεις αγίων.
