Ιερά Μονή Γενεσίου της Θεοτόκου Αντινίτσης
Τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα, η Μονή Αντίνιτσας ήταν ακόμα απομονωμένη και για να φτάσει κάποιος εως εδώ έπρεπε να διασχίσει μια απόσταση μεγαλύτερη των 5 χιλιομέτρων. Σε απόσταση 16 χλμ. από τη Λαμία, στον κύριο δρόμο προς το Δομοκό, άρχιζε ένα μονοπάτι μήκους 5-6 χλμ. περίπου που κατέληγε στη Μονή.
Στο 15ο Χιλιόμετρο του Δρόμου Λαμίας- Δομοκού είναι κτισμένη μια απ΄οτις πλέον ιστορικές μονές της Στερεάς.Για πολλά χρόνια από τις αρχές του 19ου αιώνα η μονή πέρασε από πολλές περιπέτειες που είχαν να κάνουν με την διαχείριση της και όχι μόνο.Σε αυτό συνέβαλε και η απομονωσή της .
Τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα, η Μονή Αντίνιτσας ήταν ακόμα απομονωμένη και για να φτάσει κάποιος εως εδώ έπρεπε να διασχίσει μια απόσταση μεγαλύτερη των 5 χιλιομέτρων. Σε απόσταση 16 χλμ. από τη Λαμία, στον κύριο δρόμο προς το Δομοκό, άρχιζε ένα μονοπάτι μήκους 5-6 χλμ. περίπου που κατέληγε στη Μονή. Το καλοκαίρι η διαδρομή αυτή γινόταν σε μία ώρα (από την “πηγή του ΑχιλλέαΤο χειμώνα όμως ή με κακοκαιρία αυτή γινόταν δυσκολότερη ή ήταν σχεδόν αδύνατη η μετάβαση των προσκυνητών. Για τις αναγκαίες προμήθειες της μονής από καταστήματα της Λαμίας, έπρεπε πάλι να χρησιμοποιηθούν μεταφορικά ζώα, με βασική προϋπόθεση τις καλές καιρικές συνθήκες.
Το 1927, ο δήμος αποφάσισε την ίδρυση του Αντιφυματικού Αναρρωτηρίου (Σανατορίου) Αντίνιτσας και έτσι η μονή (λόγω κατασκευής του δρόμου0 απέκτησε μια καλή πρόσβαση
Η Κατοχή βρήκε μονή και Σανατόριο να συνεχίζουν την λειτουργία τους κανονικά.Λόγω όμως της δράσης των ανταρτών το 1944 απόσπασμα Γερμανών, με ολμοβόλα και εκρηκτικά χτύπησε μονή και αναρρωτήριο μετατρέποντας τα δύο κτήρια σε ερείπια.
Η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας Αντίνιτσας διεσώθη. Υπάρχουν δύο απόψεις για τον τρόπο : σύμφωνα με τη μία άποψη, ο ηγούμενος της μονής Σωφρόνιος, πρόλαβε και πήρε την εικόνα πριν την καταστροφή. Σύμφωνα με τη δεύτερη άποψη, προτού ανατιναχτεί το Μοναστήρι, μπήκε μέσα ένας Γερμανός (μάλλον ήταν αξιωματικός) και πήρε την εικόνα, που τη μετέφερε στη Λαμία. Κάποιοι, που έμαθαν το γεγονός αυτό, ζήτησαν από τον Γερμανό την εικόνα προσφεροντάς του 100 λίρες.
Η αρχή της νέας δεκαετίας 1950-60, άρχισε να εξετάζεται η ανοικοδόμηση της μονής. Το έτος 1961, απόφαση του τότε υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, μετά από πρόταση του τότε μητροπολίτη Φθιώτιδας Δαμασκηνού
« … αι Ιεραί Μοναί (α) Αντινίτσης υπαχθείσης εις την Ι. Μονήν Γενέσιον της Θεοτόκου Δαμάστας και (β) Αγίου Γεωργίου – Σαπουνά Στυλίδος, υπάγονται αμφότεραι εις την Ανδρώαν Ιεράν Μονήν Αγάθωνος» ,
η διαλυμένη – όπως χαρακτηριζόταν – Μονή Αντίνιτσας, που πριν υπαγόταν στην Ι. Μονή Δαμάστας, υπήχθη στην Ι. Μ. Αγάθωνος ως μετόχιο αυτής.
Από το 1968 άρχισε μια προσπάθεια συγκέντρωσης χρημάτων. Την πρωτοβουλία ανέλαβε ο νέος τότε μητροπολίτης Φθιώτιδος Δαμασκηνός Παπαχρήστου.
Η προσπάθεια της Ερανικής Επιτροπής βρήκε ανταπόκριση και συγκεντρώθηκε ένα ικανό χρηματικό ποσό, επιτρέποντας την έναρξη των εργασιών. Το 1969 θα χαρακτηριστεί ως έτος έναρξης της ανοικοδόμησης του Μοναστηριού.
Η Μονή Αντίνιτσας
Η Αντίνιτσα είναι το μοναδικό μοναστήρι στην Ελλάδα που είχε υπό την άμεση προστασία του τουλάχιστον άλλες οκτώ μονές στην περιοχή.
Αυτές ήταν :
Η Μονή Αγίας Τριάδας Μελιταίας (η παλιά ονομασία της ήταν Αβαρίτσα) που κτίστηκε κατά την Τουρκοκρατία (σε αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Μελιταίας), τα δε άλλα κτίσματα στις αρχές του 20ού αι. Ο ηγούμενός της Γρηγόριος συνυπέγραψε την επαναστατική προκήρυξη του 1854 για απελευθέρωση της Θεσσαλίας μαζί με τοπικούς προκρίτους.
Η Μονή Αγίου Αθανασίου Ομβριακής, που κτίστηκε αρχικά ως Σκήτη το 1565 από τον μοναχό Αθανάσιο Μετεωρίτη. Προσθήκες και βελτιώσεις της κτιριακής υποδομής (και αγιογράφηση) έγιναν στους επόμενους αιώνες μέχρι τα προεπαναστατικά χρόνια. Κατέχει πολλά λείψανα αγίων.
Η Μονή Αγίου Βλασίου Στυλίδος, ιδρύθηκε το 1746 και μετά από 6 χρόνια ολοκληρώθηκε το Καθολικό της. Κτήτωρ και πρώτος ηγούμενος ήταν ο ιερομόναχος Ιερεμίας. Η μονή διέθετε μεγάλη ακίνητη περιουσία (αναφέρονται 25.000 ελαιόδενδρα) και βοήθησε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Το 1833 με το Διάταγμα του βασιλιά Όθωνα διαλύθηκε. Ανασυστάθηκε το 1981 και πλέον λειτουργεί.
Η Μονή Αγίων Ταξιαρχών Νεράιδας με άγνωστη τη χρονολογία κτίσεως. Το Καθολικό της διατηρείται με αξιόλογη εικονογράφηση, τα δε κελιά της έχουν ερειπωθεί.
Η Μονή Αγίου Γεωργίου Στυλίδος που κτίστηκε το 1753, με πρώτο ηγούμενο τον ιερομόναχο Παρθένιο. Έχει σημαντικό ξυλόγλυπτο τέμπλο. Το 1833 διαλύθηκε και το 1984 επανιδρύθηκε. Το 1996 ανακαινίστηκε πλήρως και λειτουργεί. Κατέχει πολλά λείψανα αγίων.
Η Μονή Αγίου Γεωργίου Μύλων Πελασγίας (ή Κρεμαστής Λαρίσης), με άγνωστη τη χρονολογία ίδρυσης και κτίσεως. Πιθανολογείται ως έργο του 12ου ή 13ου αι. Είχε μεγάλη συνεισφορά στον αγώνα του 1821. Το 1833 διαλύθηκε και το 1991 έγινε επανασύσταση της μονής. Τα κειμήλια που κατείχε χάθηκαν. Μετά από ανακαίνιση τα τελευταία χρόνια λειτουργεί ως γυναικεία μονή.
