Καλό μήνα με το πορτρέτο του Μάρτη!

  • Dogma
μάρτη

Το πορτρέτο του Μάρτη ήταν λίγο διαφορετικό στην αρχαιότητα, καθώς αρχικά ήταν ο πρώτος μήνας του δεκάμηνου Ρωμαϊκού ημερολογίου, λόγω της εαρινής ισημερίας. Πήρε το όνομά του από τον θεό Άρη ,Mars ή Martius στα Λατινικά, ο οποίος θεωρούταν ο γενάρχης των Ρωμαίων.

Με τη μεταρρύθμιση του 153 π.Χ, όταν προστέθηκαν στις δύο πρώτες θέσεις του ημερολογίου ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, έβαλαν τον Μάρτη στην τρίτη θέση του δωδεκάμηνου πια ρωμαϊκού ημερολογίου.

Εορτές τον Μάρτη στην Αρχαία Ρώμη
Τον Μάρτιο γιορτάζονταν στην Αρχαία Ρώμη τα Ματρωνάλια, προς τιμή της θεάς Ήρας την 1η του μηνός. Εκείνη την ημέρα, οι  παντρεμένες γυναίκες της Ρώμης, στα λατινικά Matronae πρόσφεραν στη θεά αγελάδες και χήνες, τα ιερά ζώα της Ήρας, ενώ δέχονταν δώρα από του συζύγους τους.

Τον Μάρτιο, επίσης, γιορτάζονταν τα Αγωνάλια προς τιμή τoυ θεού Άρη, από τους φύλακες του ναού του Αγωναλείς. Μια γιορτή μεστή χορών και τραγουδιών, η οποία  διαρκούσε ως τις 27 Μαρτίου.

Άλλη γιορτή ήταν τα Λιμπεράλια στις 25 Μαρτίου, προς τιμή του θεού Λίμπερ, ο οποίος δεν ήταν άλλος από τον Διόνυσο. Η γιορτή ήταν αφιερωμένη στους νέους που συμπλήρωναν το 16ο έτος της ηλικίας τους. Την ημέρα αυτή παραλάμβαναν την ανδρική τήβεννο και εισέρχονταν πανηγυρικά στην ανδρική ηλικία.

Ο Μάρτης στο Αττικό Ημερολόγιο

Στο αρχαίο Αττικό ημερολόγιο ο Μάρτιος αντιστοιχούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Ανθεστηριώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Ελαφηβολιώνα.

Κατά το διάστημα αυτό στην Αθήνα γιορτάζονταν διάφορες γιορτές:

Τα Μυστήρια εν Άγραις, προς τιμή της Περσεφόνης, που ήταν το προπαρασκευαστικό στάδιο για όσους επιθυμούσαν να συμμετάσχουν στα Ελευσίνια Μυστήρια.

Τα Διάσια, προς τιμή του Μειλιχίου Δία, στις όχθες του Ιλισσού. Ο Μειλίχιος Δίας, ο οποίος καμία σχέση δεν είχε με τον Ολύμπιο θεό, ήταν προστάτης των παιδιών. Για αυτό το λόγο και οι  γονείς πρόσφεραν δώρα στα παιδιά τους, ενώ πρόσφεραν θυσία στον θεό ένα πρόβατο από τον Δήμο Έρχιας ή αλλιώς τα σημερινά Σπάτα. Φυσικά, επακολουθούσε γλέντι και φαγοπότι μέχρι το βράδυ.

Τα εν Άστει Διονύσια ή Μεγάλα Διονύσια, προς τιμή του θεού Διονύσου. Γιορτή που καθιέρωσε ο τύραννος Πεισίστρατος το 6ο π.Χ. για να κερδίσει τον λαό της Αθήνας. Περιλάμβανε πομπές με ομοιώματα φαλλών, θυσίες και διαγωνιστικές θεατρικές παραστάσεις, τις δαπάνες των οποίων επωμίζονταν πλούσιοι Αθηναίοι, σύμφωνα με τον θεσμό της χορηγίας.

Η Θρησκευτική διάσταση του Μαρτίου, αλλά και η εθνική επέτειος

Ο Μάρτιος είναι άρρηκτα δεμένος με τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή ή Σαρακοστή, τη μεγάλη νηστεία πριν από το Πάσχα. Σχετική και η παροιμία «Δεν λείπει ο Μάρτης απ’ τη Σαρακοστή» ή «Λείπει ο Μάρτης με τη Σαρακοστή»; η οποία λέγεται για άτομα που παρευρίσκονται ή αναμειγνύονται παντού.

Τον Μάρτιο είναι η επέτειος της Ελληνικής Εθνεγερσίας με την κήρυξη της Επανάστασης του 1821 την 25η του Μαρτίου. Η επέτειος καθιερώθηκε το 1838 για να συμπέσει με τη μεγάλη εορτή της Χριστιανοσύνης, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.

Ο Μάρτης στη λαογραφία

Πλούσιο είναι και το λαογραφικό περιεχόμενο του Μαρτίου, το οποίο σχετίζεται τόσο με τη θέση του ως ο πρώτος μήνας της Άνοιξης, όσο και με τις άστατες καιρικές του συνθήκες. Αυτή η διαπίστωση αναδεικνύεται από την πληθώρα των σχετικών παροιμιών, αλλά και από τις διάφορες ευτράπελες διηγήσεις της ελληνικής παράδοσης.

Μεταξύ αυτών μιά από τις πλέον χαρακτηριστικές είναι οι «Ημέρες της Γριάς», όπου για να δικαιολογηθούν οι λιγότερες μέρες του Φεβρουαρίου σε σχέση με τους άλλους μήνες, είναι γνωστή η λαϊκή παράδοση ότι ο Μάρτιος δανείστηκε από τον Φεβρουάριο τις τρεις τελευταίες ημέρες του, τις πιο χειμωνιάτικες, για να τιμωρήσει την γριά τσοπάνισσα των βουνών που καυχήθηκε ότι τελειώνοντας ο Μάρτιος δεν μπόρεσε να της κάνει κακό.

Μια άλλη διήγηση αναφέρει ότι ο Μάρτιος είχε δυο γυναίκες, μία καλή κι μία κακή, και ανάλογα με αυτή που έχει κοντά του είναι και ο καιρός.

Σύμφωνα δε με μια τρίτη παράδοση, ο Μάρτιος  έπαψε να είναι ο πρώτος μήνας του έτους, καθώς οι άλλοι μήνες του αφαίρεσαν τα πρωτεία και τα έδωσαν στο Γενάρη, επειδή τους ξεγέλασε πίνοντας όλο το κρασί από το κοινό τους βαρέλι. Ετσι, όταν ο Μάρτης θυμάται το κρασί που ήπιε, χαμογελάει και ο καιρός είναι ξάστερος, όταν όμως θυμάται την τιμωρία του και τα πρωτεία που έχασε, κλαίει και ο καιρός είναι βροχερός.

Η θέση του Μαρτίου ως του πρώτου μήνα του έτους παλαιότερα συνετέλεσε, ώστε η πρώτη ημέρα του να έχει την σημασία της Πρωτοχρονιάς στο λαϊκό καλεντάρι, με πλήθος εθίμων μαγευτικού χαρακτήρα. Έτσι,την 1η Μαρτίου σε πολλά μέρη συνήθιζαν να δίνουν σημασία στο ποδαρικό, να ραντίζουν το σπίτι με νερό, να σπάνε πήλινα αντικείμενα ή να ρίχνουν έξω από το σπίτι. Σε ορισμένα μέρη της Κρήτης μαστίγωναν συμβολικά με χλωρά κλαδιά ανθρώπους και ζώα, πιστεύοντας ότι με τον τρόπο αυτό τους μεταδίδουν τη θαλερότητα που έχουν τα κλαδιά αυτά.

Και μερικές παροιμίες για το μήνα Μάρτιο
Άλλα λογαριάζει ο Μάρτης κι άλλα η Σαρακοστή.

Αν δώσει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνο το ζευγά που ’χει πολλά σπαρμένα.

Αν δώσει ο Μάρτης και κακιώσει, μες στα χιόνια θα μας χώσει.

Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.

Από Μαρτιού πουκάμισο κι από Αυγούστου κάπα.

Από τον Μάρτη πουκάμισο, από τον Αύγουστο σεγκούνι (παλτό).

Κάλλιο Μάρτη καρβουνιάρη, παρά Μάρτη καψαλιάρη. (Καλύτερα κρύο παρά ζέστη)

Κάλλιο Μάρτη στις γωνιές, παρά Μάρτη στις αυλές. (Καλύτερα να κάνει ο Μάρτης βροχές, κρύο και να είμαστε στη γωνιά, παρά ήλιο και να είμαστε στις αυλές.)

Λείπει ο Μάρτης απ’ τη Σαρακοστή;

Μάρτη βροχερέ κι Απρίλη χιονερέ.

Μάρτη έβρεχε; Θεριστής χαιρότανε.

Μάρτη, Μάρτη βροχερέ κι Απρίλη δροσερέ.

Μάρτης είναι νάζια (χάδια) κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει.

Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.

Μάσε ξύλα για το Μάρτη, μην κάψεις τα παλούκια.

Μήδε ο Μάρτης Καλοκαίρι, μήδ’ ο Αύγουστος Χειμώνας.

Όπως το Μάρτη τα βουνά ασπρίζουν απ’ τα χιόνια, έτσι να ασπρίσουν τα μαλλιά της νύφης απ’ τα χρόνια.

 

 

 

TOP NEWS