Η πνευματική πτωχεία στην Παλαιά Διαθήκη και σήμερα
Του Αρχιμ. Ιακώβου Κανάκη,
Πρωτοσύγκελλου της Ι. Μητροπόλεως Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως, στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας»
Ο κόσμος της Παλαιάς Διαθήκης, όπως περιγράφεται στην Βίβλο, χαρακτηρίζεται συχνά από πνευματική πτωχεία. Κοινωνική ανισότητα, μη απόδοση του δικαίου καλλιεργούνται. Ειδωλολατρία, έλλειψη ηθικής, όχι μόνο υφίστανται, αλλά και καλλιεργούνται. Και ενώ θα έλεγε κάποιος ότι αυτά αφορούν στις κοινωνίες πολλά χρόνια πριν την Σάρκωση του Χριστού, βλέπουμε και στις μέρες μας να κυριαρχούν όλα τα προαναφερόμενα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Παλαιά Διαθήκη υπάρχει το «σχήμα», αμαρτία – τιμωρία, μετάνοια – σωτηρία. Υπήρχε δηλαδή πολλές φορές έμπρακτη η μετάνοια των ανθρώπων που έπεφταν σε λάθη, αστοχίες, αμαρτίες. Ένιωθαν τότε ότι απομακρύνονταν από τον Θεό και αισθάνονταν έντονη την διάθεση επιστροφής σε Αυτόν. Τότε ο Θεός τους ευλογούσε διπλά. Ενώ, λοιπόν, αυτό γινόταν στα χρόνια της Παλαιάς Διαθήκης, δεν συμβαίνει στην εποχή μας. Δηλαδή ενώ γίνονται μεγάλα λάθη, δεν υπάρχει μετάνοια. Αντίθετα, ψάχνουν οι άνθρωποι τρόπους να νομιμοποιούν τα λάθη και τα πάθη και δεν υπάρχει ίχνος μετανοίας. Αυτό όμως είναι μια επικίνδυνη προσέγγιση που οδηγεί σε μεγάλες περιπέτειες τις κοινωνίες και τα πρόσωπα.
Στην εποχή μας, άλλαξε τελείως η βάση της σκέψης μας. Το φυσικό αμφισβητείται και το παράλογο μοιάζει λογικό. Δεν υπάρχει οτιδήποτε από του παρελθόν που μπορεί να έχει κάποια αξία. Όλα βρίσκονται σε αμφισβήτηση και παντού κυριαρχεί μια τάση ανατροπής. Η αλλαγή σε πολλά θέματα, η πρόοδος, η συνέχεια, δεν είναι κάτι που δεν το επιθυμούμε, αλλά χρειαζόμαστε τις αρχές μας, οι οποίες μας οδήγησαν σε πνευματική άνθιση διαχρονικά. Δεν μπορούμε να χτίσουμε στην άμμο.
Οτιδήποτε έχει να κάνει με τον Θεό, πολεμείται και αμφισβητείται. Ό,τι άλλο προάγει την αθεΐα και το άγνωστο, σχεδόν επιβάλλεται μέσα από την διαφήμιση.
Έχουμε βασικούς πυλώνες που στο διάβα των αιώνων κράτησαν «ζωντανό» το ανθρώπινο γένος. Είναι η πίστη ένας σημαντικός πυλώνας. Η κοινή πίστη των ανθρώπων στον Θεό τους δίνει νόημα ζωής και τους ενώνει μεταξύ τους. Οι κοινές παραδόσεις είναι επίσης αυτές που δίνουν στον άνθρωπο προοπτική για ανάπτυξη και καλλιέργεια. Η κοινή γλώσσα είναι ακόμα ένας σημαντικός παράγοντας για την κοινωνία. Η παιδεία είναι ένας άλλος βασικός πυλώνας. Όλα τα παραπάνω στις μέρες μας βρίσκονται σε κρίση και αμφισβήτηση. Δεν υπάρχει εκπαίδευση στα θέματα αυτά. Οι νέοι άνθρωποι δεν λαμβάνουν κάποια ουσιώδη γνώση περί αυτών. Έγινε και το σχολείο τόπος πού δεν προσφέρεται ουσιαστική εμπειρία ζωής. Δεν καλλιεργείται πνευματικά ο νους των νέων παιδιών, αντίθετα, δημιουργούμε πανομοιότυπους ανθρώπους που δεν διαθέτουν κριτική σκέψη. Δεν έχουμε μαθητές που μέσα από την σχολική εκπαίδευση να διαπλάθουν καλύτερο χαρακτήρα, το μόνο που απασχολεί τον περίγυρό τους είναι ο εύκολος και άκοπος τρόπος απόκτησης χρημάτων.
Οι νέοι, αλλά και οι μεγαλύτεροι, χρειάζεται να βρουν μπροστά τους πρότυπα με έμπνευση. Ανθρώπους που αγαπούν αυτό που κάνουν και επιθυμούν να το διαδώσουν και στους άλλους. Χρειαζόμαστε φωτισμένους, και όχι μόνο άριστα καταρτισμένους, κληρικούς, γονείς, εκπαιδευτικούς για να εμφυσήσουν αξίες και ιδανικά με τις γνώσεις, αλλά πιο πολύ με το παράδειγμά τους και τα βιώματά τους. Χρειάζεται οι νέοι άνθρωποι να αντικρίσουν γνήσιους ανθρώπους, πού υπηρετούν με πιστότητα όσα λένε. Η απαξίωση των θεσμών συχνά προέρχεται από τους ίδιους τους θεσμούς, οι οποίοι έχουν χάσει την έξωθεν καλή μαρτυρία.
Ο κόσμος μας μπορεί να αλλάξει, να βελτιωθεί με την προσπάθεια του κάθε ανθρώπου. Όταν ένας άνθρωπος βελτιώνεται, βελτιώνεται και ένα κομμάτι της κοινωνίας.
