Η πνευματική τροφή της ψυχής
Του Μητροπολίτη Βύρωνος, Καισαριανής και Υμηττού κ. Δανιήλ
Ο άνθρωπος είναι διφυής, δημιουργημένος από τον Θεό ως ψυχοσωματική οντότητα. Κατά συνέπεια, εκτός όμως από τό σώμα έχει καί ψυχή, η οποία έχει καί αυτή τήν ανάγκη πνευματικής τροφής.
- Είδη πνευματικής τροφής
Η ψυχή δεν τρέφεται με την υλική τροφή, αλλά με τροφή κατάλληλη για την φύση της καί τις ανάγκες της.
Η τροφή της ψυχής είναι:
*Η προσευχή, που αποτελεί το οξυγόνο της ψυχής, είναι η επικοινωνία με τον Θεό Πατέρα. Αυτή είναι χορτασμός καί ευφροσύνη για την ψυχή.
*Η μελέτη του θείου λόγου, ο οποίος ομοιάζει με απέραντο πνευματικό σιτοβολώνα της αγάπης του Θεού. Το πιο εκλεκτικό ή λαίμαργο ή δύσκολο πνεύμα, μπορεί να βρει ικανοποίηση και χορτασμό μέσα στον λόγο του Θεού.
* Η υμνωδία, η οποία είναι το ξεχείλισμα μιάς χορτασμένης από την αγάπη του Θεού υπάρξεως.
* Η σύναξις των αδελφών. Ένα κάρβουνο όσο αναμμένο καί Αν είναι, μόνο του οπωσδήποτε θα σβήσει. Ένα δένδρο, όσο χονδρό κορμό καί αν έχει, σαν θα σταθεί μόνο του στον κάμπο θα λυγίσει στον αέρα. Ο χριστιανός αν αμελήσει να συνάγεται μαζί με τ’ αδέλφια του, όπου καί η παρουσία του Κυρίου «ού γάρ εισί δύο ή τρείς συνηγμένοι εις το εμόν όνομα, εκεί ειμί εν μέσω αυτών» (Ματθαίου ιη΄, 20), ασφαλώς θα ζημιωθεί, θα ατροφήσει πνευματικά, θα μαραθεί.
* Το σώμα καί το αίμα του Κυρίου μας.
- Προϋποθέσεις πνευματικής αναπτύξεως
Στην ζωή μας παρατηρούμε ότι ένας άνθρωπος ενώ επί δέκα, είκοσι, τριάντα χρόνια τρέφεται πνευματικά από τον ιερό άμβωνα, από την ευχαριστιακή σύναξη, δεν μεγαλώνει πνευματικά, διότι απλούστατα δεν αναγεννήθηκε.
Γι’ αυτό ο Κύριος διέκοψε κάποτε τον συνομιλητή μαθητή Του Νικόδημο, λέγοντάς του ότι «δεί υμάς γεννηθήναι άνωθεν» (Ιωάννου γ΄, 6-7), πρέπει δηλαδή να αναγεννηθήτε από την χάρη του Αγίου Πνεύματος, που κατεβαίνει από άνω. «Εάν μη τις γεννηθή άνωθεν» (Ιωάννου γ΄, 3) καμμία σκέψη δεν μπορεί να γίνει για αύξηση. Πρέπει να αναγεννηθεί ο άνθρωπος για να προοδεύσει, να αναπτυχθεί καί να τελειοποιηθεί. Άν δεν έχει πρόοδο, Ας εξετάσει μήπως δεν έχει αναγεννηθεί καί δεν ζει την εν Χριστώ ζωή.
- Διάφορα είδη τροφής
Υπάρχουν τα χαρούπια, εκείνα με τα οποία επιθυμούσε ο άσωτος υιός να χορτασθεί «καί επεθύμει γεμίσαι την κοιλίαν αυτού από των κερατίων ών ήσθιον οι χοίροι καί ουδείς εδίδου αυτώ» (Λουκά ιε΄, 16). Είναι η πικρή «τροφή» μέ την οποία ταΐζει ο διάβολος τον άνθρωπο, όταν ζει μακριά από την χάρη του Χριστού. Είναι η ψευδώνυμη γνώση, οι απολαύσεις της αμαρτίας, οι μάταιες δόξες του κόσμου, η μανία του άδηλου πλούτου. Αυτά είναι τα λεγόμενα χαρούπια, με τα οποία εξαπατά ο διάβολος τους ανθρώπους. Εκτός αυτών, υπάρχει όμως και το γάλα, «το λογικό άδολο γάλα», με το οποίο μάς προτρέπει ο κορυφαίος των Αποστόλων Πέτρος να τρεφόμαστε, «ως αρτιγέννητα βρέφη το λογικόν άδολον γάλα επιποθήσατε, ίνα εν αυτώ αυξηθήτε εις σωτηρίαν» (Α΄ Πέτρου β΄, 2). Δηλαδή, σάν βρέφη νεογέννητα με επιθυμία μεγάλη, ποθήσατε το ανόθευτο καί θρεπτικό πνευματικό γάλα της θείας Χάριτος και διδασκαλίας για να μεγαλώσετε με αυτό καί να προχωρήσετε ασφαλείς στον δρόμο της σωτηρίας. Αυτό το πνευματικό γάλα είναι η αρχή, το αλφάβητο της σωτηρίας, το μέσον διατροφής κάθε «νηπίου εν Χριστώ» (Πρβλ. Α΄ Κορινθίους γ΄, 11). Όμως, το παιδί του Θεού δεν μένει, δεν πρέπει να μένει, πάντα στο ίδιο σημείο της νηπιότητος, πρέπει να μεγαλώνει καί γι’ αυτό η Αγία Γραφή προσφέρει στους πιστούς την στερεά τροφή, με την οποία θα αυξηθούν στο μέτρο της ηλικίας του πληρώματος του Χριστού. «Μέχρι καταντήσωμεν οι πάντες εις την ενότητα της πίστεως καί της επιγνώσεως του υιού του Θεού, εις άνδρα τέλειον, εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού» (Πρός Εφεσίους δ΄, 13, πρβλ. Προς Εβραίους ε΄, 12-13). Άλλωστε, ο Ίδιος ο Κύριος είπε ότι αυτός είναι ο Άρτος της ζωής, το βασικό εκείνο είδος διατροφής, που η ψυχή του ανθρώπου έχει ανάγκη. «Είπε δε αυτοίς ο Ιησούς: εγώ ειμί ο άρτος τής ζωής· ο ερχόμενος πρός με ου μή πεινάση, και ο πιστεύων εις εμέ ου μή διψήση πώποτε» (Ιωάννου στ΄, 35). Με αυτούς τους λόγους Του ο Κύριός μας, εννοούσε την σταυρική θυσία Του. Η θυσία του Χριστού τελικά αποτελεί την μία και μόνη ικανοποιητική απάντηση στο αίτημα της ανθρώπινης ψυχής, στην πείνα του ανθρώπου για την σωτηρία και την αιώνια ζωή: «Ο άρτος, τον οποίο εγώ θα δώσω, είναι η σάρκα μου, την οποία θα προσφέρω θυσία για την σωτηρία και ζωή του κόσμου» (Ιωάννου στ΄, 51). Δηλαδή, γι’ αυτό μάς προσκαλεί φιλάνθρωπα: «Λάβετε φάγετε· αυτό είναι το σώμα μου… πίετε από αυτό όλοι, διότι τούτο είναι το αίμα μου, με το οποίο επικυρώνεται η νέα διαθήκη καί το οποίο χύνεται για την συγχώρηση καί την σωτηρία πολλών» (Ματθαίου κστ΄, 26-28).
α´. Ο Μέγας Βασίλειος δίδει την εξής ερμηνεία για το μάννα.
«Ο Φίλων, ερμηνεύοντας το μάννα σαν να αντλεί από κάποια ιουδαϊκή παράδοση, είπε ότι η ποιότητά του ήταν τέτοια, ώστε να μεταβάλλεται κατά την φαντασία αυτού που το έτρωγε· ότι καθ’ εαυτό μεν ήταν σαν κεχρί ψημένο με μέλι, αλλ’ έδιδε την γεύση άλλοτε άρτου, άλλοτε κρέατος, μάλιστα κρέατος είτε πετεινού είτε θηρίου, άλλοτε λαχάνου, μάλιστα είδους λαχάνου κατά την επιθυμία του καθενός, καί άλλοτε ιχθύος, κατά τέτοιο τρόπο ώστε η ιδιαίτερη ποιότητα τού κάθε γένους να διατηρείται ακριβώς στην γεύση του τρώγοντος» (Μεγάλου Βασιλείου. Επιστολή ρ¹ (190) Αμφιλοχίου Ικονίου, περί εναρέτων καί ευσεβών προεστώτων, ΕΠΕ τ. 1, σελ. 130· και ΡG 32, στ. 700,3).
