Μια ελπιδοφόρος άρνηση του δικαιώματος στην άμβλωση
Του Αλεξάνδρου Π. Κωστάρα, Ομότιμου Καθηγητή Νομικής Σχολής Πανεπιοστημίου Θράκης
Δημοσιεύθηκε πριν από λίγες ημέρες (και συγκεκριμένα στις 24 Ιουνίου τρέχοντος έτους) μια πολύ σημαντική απόφαση του Ανωτάτου Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία ανατρέπει προηγούμενη απόφαση του ιδίου Δικαστηρίου, που είχε εκδοθεί πριν από πενήντα περίπου χρόνια επί της υποθέσεως Roe v Wade (Ρόου εναντίον Γουέϊντ) και συνηγορούσε με ισχυρή πλειοψηφία (7-2) υπέρ της συνταγματικής κατοχύρωσης του δικαιώματος της γυναίκας να προβαίνει ελεύθερα στην διακοπή της εγκυμοσύνης της, χωρίς κανένα απολύτως περιορισμό.
Ποιά ήταν όμως η Roe και ποιός ήταν ο Wade, που έδωσαν αφορμή το 1973 στην έκδοση της προηγούμενης απόφασης του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου των Η.Π.Α.; Η Jane Roe, μια Αφροαμερικανίδα, της οποίας το αληθινό όνομα ήταν Νόρμα Μακκόρβεϊ, πήγε σε μια Γυναικολογική-Μαιευτική Κλινική του Ντάλλας στο Τέξας, όπου έμενε, και ζήτησε να κάνει έκτρωση, διότι δεν ήθελε να κρατήσει το παιδί που κυοφορούσε. Οι αρμόδιοι της Κλινικής της είπαν ότι αυτό δεν μπορούσε να γίνει, εφ’ όσον δεν προσεκόμιζε ιατρική βεβαίωση ότι κινδυνεύει η ζωή της από την εγκυμοσύνη. Το απαγορεύει σχετική Διάταξη του Εισαγγελέα της Κομητείας του Ντάλλας, Henry Wade (Χένρυ Γουέϊντ). Κατά της Διάταξης αυτής του Wade (Γουέϊντ) η Roe (Ρόου) άσκησε προσφυγή. Η προσφυγή αυτή κρίθηκε από τρεις Δικαστές του Περιφερειακού Δικαστηρίου του Τέξας και έγινε αποδεκτή, οπότε η Πολιτεία του Τέξας, της οποίας η νομοθεσία απαγόρευε την άμβλωση, αναγκάσθηκε να προσφύγει στο Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο των Η.Π.Α., το οποίο με την προαναφερθείσα συντριπτική πλειοψηφία 7-2 απεφάνθη ότι το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών κατοχυρώνει απολύτως το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση και ως εκ τούτου απέρριψε την σχετική προσφυγή του Τέξας. Χρειάστηκε να περάσουν 49 χρόνια από τότε, για να ανατραπεί η απόφαση αυτή του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου των Η.Π.Α. και να δοθεί (με πλειοψηφία 6-3 αυτή τη φορά) ακριβώς αντίθετη ερμηνεία στην σχετική διάταξη του αμερικανικού Συντάγματος από εκείνη που είχε δώσει η απόφαση του 1973.
Από την σύντομη αυτή αναφορά στην νομολογία των τελευταίων 50 ετών του Ανωτάτου Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών γίνεται φανερό ότι είναι αμφιλεγόμενο το ζήτημα, εάν υπάρχει ή όχι συνταγματική κατοχύρωση του δικαιώματος στην άμβλωση. Βέβαια ύστερα από την εν λόγω απόφαση της 24ης Ιουνίου 2022 του Ανωτάτου Δικαστηρίου οι μισές περίπου Πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών έχουν ήδη ευθυγραμμίσει ή σχεδιάζουν να ευθυγραμμίσουν την νομοθεσία τους προς την απόφαση αυτή απαγορεύοντας τις εκτρώσεις. Αυτό όμως σε ομοσπονδιακό επίπεδο δεν λέει απολύτως τίποτε, διότι η σχετική απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Η.Π.Α. δεν δεσμεύει τις κατ’ ιδίαν Πολιτείες. Ούτε τις δικαστικές αρχές τους, ώστε να κρίνουν τις εισαγόμενες ενώπιόν τους υποθέσεις με τον τρόπο που υποδεικνύει το Ανώτατο Δικαστήριο ούτε όμως και τα νομοθετικά σώματα αυτών, για να ψηφίζουν νόμους που απαγορεύουν τις αμβλώσεις. Απλά μια Αμερικανίδα που θέλει να κάνει έκτρωση στην Πολιτεία, όπου ζει, αλλά τής το απαγορεύει ο σχετικός νόμος της Πολιτείας, θα μεταβαίνει σε μια γειτονική Πολιτεία που το επιτρέπει και θα κάνει εκεί την δουλειά της, όπως την έχει προγραμματίσει. Υπάρχει ασφαλώς και ο δρόμος της προσφυγής πάλι στο Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο των Η.Π.Α. κατά των απαγορευτικών δικαστικών αποφάσεων του τόπου της κατοικίας της. Υπό τις παρούσες όμως συνθήκες δεν έχει καμία προοπτική ευδοκίμησης μια τέτοια προσφυγή, αφού θα κριθεί από τους ίδιους Ανώτατους Δικαστές που εξέδωσαν την προαναφερθείσα απαγορευτική για τις αμβλώσεις απόφαση. Μόνον εάν αλλάξει η σύνθεση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, μπορεί να ελπίζει στην δικαίωσή της μια απογοητευμένη από τους νόμους της Πολιτείας της εγκυμονούσα. Εκείνο πάντως που πρέπει να επισημανθεί εδώ είναι ότι η εν λόγω απόφαση δίχασε βαθειά την αμερικανική κοινωνία, έτσι ώστε να μπορεί σήμερα να γίνει λόγος για ένα νέο «πόλεμο» Βορείων και Νοτίων, αφού οι περισσότερες Νότιες Πολιτείες, σε αντίθεση με τις Βόρειες, συντάσσονται με την πρόσφατη απόφαση του Ανωτάτου Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου. Βόρειοι και Νότιοι δεν αντιμάχονται σήμερα για την εξουσία και τα δικαιώματα των μαύρων στην Αμερική, αλλά για τα δικαιώματα των κυοφορουμένων, που οδηγούνται ως πρόβατα επί σφαγήν, χωρίς να μπορεί να τους υπερασπισθεί κανείς.
Η ενασχόλησή μας με όσα συμβαίνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και άπτονται δικαστικών αποφάσεων που βάζουν τον «δάκτυλον» στον «τύπον των ήλων» της εν γενέσει ζωής, την οποία «σταυρώνουμε» καθημερινά σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου, δεν προβάλλει ένα θέμα που ενδιαφέρει μόνο τους Αμερικανούς. Το θέμα των αμβλώσεων μας εγγίζει όλους, σε όποια γωνιά του Πλανήτη κι’ αν διαμένουμε, διότι είναι πανανθρώπινο, καθώς σχετίζεται με την ιερότητα της ανθρώπινης ζωής, η οποία δεν τεμαχίζεται σε περιόδους πριν και μετά τον τοκετό, για να την κουμαντάρουμε αναλόγως. Oύτε αποτελεί αντικείμενο ιδιοκτησίας, ώστε να μπορεί κάποιος να την απαλλοτριώσει κατά το δοκούν, εφ’ όσον σχετίζεται με το δικό του σώμα. Η ζωή είναι δωρεά του Θεού σε όσους την απολαμβάνουμε. Αρχίζει δε από την σύλληψη και τελειώνει με τον θάνατο του οργανισμού που φέρει επάνω του αυτή της «σφραγίδα» της Θείας Δωρεάς. Βιολογικά, ηθικά και νομικά ουδείς έχει δικαίωμα επέμβασης επάνω σε ένα ξένο οργανισμό, για να τον βλάψει. Ακόμη και εκείνη, στα σπλάχνα της οποίας «υφαίνεται» αυτός ο ξένος οργανισμός. Όπως έχω τονίσει και με άλλη ευκαιρία, ο κυοφορούμενος δεν είναι «εκβλάστηση» του σώματος της μητέρας, για να μπορεί αυτή να τον αφαιρέσει όποτε θέλει με την άμβλωση. Είναι αυτοτελής, όχι όμως ανεξάρτητος οργανισμός, που τρέφεται εξ ανάγκης από την μητέρα, αφού δεν μπορεί να τραφεί από μόνος του, αποχωρίζεται δε από την μητρική κοιλία, όταν ωριμάσει, οπότε έρχεται η ώρα της εξόδου από αυτή. Πρέπει να υπογραμμισθεί με έμφαση ακόμη μια φορά ότι η θανάντωση ενός κυοφορούμενου δια της αμβλώσεως αποτελεί κανονικό φόνο ανθρώπινης ζωής, άσχετα αν οι νομοθεσίες ορισμένων χωρών δεν τιμωρούν αυτόν τον φόνο ή τον τιμωρούν με πολύ μικρότερη ποινή από εκείνη που προβλέπεται για τον αντιπροσωπευτικό τύπο του φόνου.
Δεν πρέπει εξ άλλου να παραβλέπουμε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής λειτουργούν ως ένα είδος «σεισμογράφου δονήσεων» που παρατηρούνται σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ολόκληρο τον κόσμο. Γι’ αυτό η πόλωση που παρατηρήθηκε εκεί με αφορμή την τελευταία απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Η.Π.Α σε σχέση με την άμβλωση δεν δίχασε μόνο τους Αμερικανούς. Δίχασε και εμάς τους Ευρωπαίους, αλλά και τους κατοίκους άλλων περιοχών της γης. Παντού εκδηλώθηκαν διαμαρτυρίες κατά της προαναφερθείσης απόφασης του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου των Η.Π.Α., όπως βέβαια διοργανώθηκαν και πορείες ή συγκεντρώσεις επιδοκιμασίας της απόφασης αυτής. Το δίπολο του «προοδευτισμού» και της «συντήρησης», που κακώς συνδέθηκε με την θανάτωση ή την προστασία της εν γενέσει ανθρώπινης ζωής, λειτουργεί σε όλα τα κράτη του κόσμου. Πρέπει όμως να υπογραμμισθεί με έμφαση εδώ ότι δεν συνιστά «προοδευτισμό» η απαίτηση να θανατώνονται ανυπεράσπιστα πλάσματα στο όνομα μιας ατομικής ελευθερίας που σχετίζεται με την ζωή άλλων ούτε όμως αποτελεί από την άλλη μεριά «συντηρητισμό» η αξίωση να γίνεται σεβαστή από όλους η ζωή τους. Είναι χρέος που μας βαρύνει όλους ανεξαιρέτως και σχετίζεται με την ιερότητα της ανθρώπινης ζωής. Αυτήν ακριβώς την ιερότητα αναδεικνύει η εν λόγω απόφαση του Ανωτάτου Ομοσπονδιακού Δικαστηριου των Η.Π.Α, η οποία από την άποψη αυτή μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μια σπουδαία «ρωγμή» στον χώρο του αδιαμφισβήτητου μέχρι σήμερα δικαιώματος στην άμβλωση, που θα δώσει σε όλους μας την ευκαιρία να επανεξετάσουμε, τί υπερασπιζόμαστε και τί πολεμάμε κάθε φορά που στεκόμαστε απέναντι από ένα αδύναμο πλάσμα, το οποίο βρίσκεται μέσα στην κοιλιά κάποιας μητέρας. Το πλάσμα αυτό, αν μπορούσε να μιλήσει, θα μας έλεγε περίπου αυτά τα λόγια: «Εσείς οι απ’ εξω είσαστε τελικά παράλογοι και αντιφατικοί. Διεκδικείτε τα δικαιώματά σας και πρωτίστως το δικαίωμα στην ζωή. Εμένα όμως μου στερείτε το δικαίωμα να πράξω το ίδιο. Μιλάτε για φόνο, όταν σας σκοτώνουν οι άλλοι. Την θανάτωση όμως την δική μου την βαφτίζετε δικαίωμά σας, Με τέτοια λογική είναι μάταιο να αναζητείτε την δικαιοσύνη στο ψεύτικο και άδικο κόσμο σας. Αφήστε με λοιπόν να ζήσω. Μόνον εγώ μπορώ να σας φέρω εκείνο που σας λείπει»!
