Όσα κατέγραψα από μια βραδυά στις Καρυές
Του Δημητρίου Λυκούδη, θεολόγου, υπ. Δρα ΕΚΠΑ
Στις Καρυές παλαιότερα υπήρχε Λαύρα, ¨Λαύρα των Καρυών¨ ονομαζόταν ή Μονή του Άθωνος [1]. Ο ¨Πρώτος¨, ο Ηγούμενος της Μονής αυτής, είχε την πρωτοκαθεδρία ανάμεσα στους άλλους ηγουμένους του Όρους και ο τίτλος του αυτός, που παραμένει ακόμη και σήμερα, έδωσε το όνομά του στον κεντρικό ναό των Καρυών, στο Πρωτάτο [τότε ¨Μονή του Πρωτάτου¨].
Στην ¨πολίχνη¨ των Καρυών εδρεύει η Ιερά Κοινότητα. Εδώ κάθε χρόνο αναλαμβάνει νέος Πρωτεπιστάτης και νέα Επιστασία, η οποία αποτελεί το εκτελεστικό όργανο της Ιεράς Κοινότητας. Η ιερά Σύναξη εισέτι, το ανώτατο νομοθετικό και δικαστικό σώμα του Αγίου Όρους, συγκροτείται από τους Καθηγουμένους των είκοσι[20] ιερών Μονών και, εκτός απροόπτου, συνέρχονται δύο φορές τον χρόνο.Σύρω τα βήματά μου προς τον κεντρικό ναό των Καρυών, το Πρωτάτο.
Μία αρχοντική τρίκλιτη βασιλική, κτίσμα των αρχών του 14ου αιώνα ως προς τις μετέπειτα προσθήκες και τη σημερινή του μορφή[ο αρχικός ναός τοποθετείται περίπου στον 10ο αι.]. Ο ιερός ναός είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Κυρίας Θεοτόκου και ιστορήθηκε με δαπάνες του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Ανδρονίκου Β΄ του Παλαιολόγου, ο οποίος εμπιστεύτηκε τη δεξιοτεχνία και την ποιητικά φτασμένη καλαισθησία του Μανουήλ Πανσέληνου, του σπουδαιότερου εκπροσώπου της λεγόμενης ¨Μακεδονικής Σχολής¨[2]. « Τα κύρια χαρακτηριστικά της ζωγραφικής του είναι ο αφηγηματικός χαρακτήρας του εικονογραφικού προγράμματος, η μνημειακότητα των συνθέσεων, η έμφαση στην απόδοση του αρχιτεκτονικού βάθους, η χάρη και ο λυρισμός των στάσεων και των κινήσεων, η έμφαση στην απόδοση του σωματικού όγκου, γλυπτικού χαρακτήρα, που παρατηρείται ακόμη και σε γυναικείες μορφές, η υιοθέτηση προτύπων από την αρχαία ελληνική τέχνη, καθώς και το δραματικό στοιχείο και ο εξιδανικευμένος ρεαλισμός, ταιριασμένα με την έκφραση βαθιάς πνευματικότητας»[3].
Εδώ τεθησαύρισται η εφέστιος θαυματουργή εικόνα της Κυρίας Θεοτόκου, το ¨Άξιον εστίν¨[4]. Δεν αντίκρισα ποτέ μεγαλύτερο θέαμα επί της γης! Η ζωή μου, η ύπαρξη μου, η ολότητα της ψυχοσωματικής μου ενότητας συγκεφαλαιώνεται σε αυτή τη στιγμή, σε κάθε στιγμή, κάθε φορά που αξιωνόμουν να προσκυνήσω την αγία εικόνα Της. Η Κυρία Θεοτόκος στο θρόνο της και εγώ σιμά της. Όλα περνούσαν κάθε φορά από τον νου μου. Πόσα είχα να της εμπιστευτώ! Εκείνη ήξερε, γνώριζε, ποτέ δεν έπαψε να με καλοδέχεται, πάντα ανέμενε την επιστροφή, την ειλικρινή έκφρασή μου να αποδεχτώ ότι έκαμνα λάθος, την ειλικρινή έκφραση της μεγάλης αλήθειας που τόλμησα να της εμπιστευτώ, ότι ναι, ¨μεγάλωσα¨, ανδρώθηκα μα δεν έμαθα να αγαπώ ακόμη! Και οι μεγαλύτερες αλήθειες της ζωής μου εκεί ειπώθηκαν, στο Πρωτάτο, ενώπιον και προ της αγίας εικόνας Της. Και αν έζησα, εκεί, σε αυτό το χρωστάω, εκεί το ¨χρεώνω¨ εξομολογητικά, ότι αξιώθηκα να Της πω αλήθειες, τις πλέον βαρύγδουπες και αληθινές. Και Εκείνη πάντα ανέμενε και καρτερούσε την επιστροφή μου…!
Πέρασα πολλά βράδια στις Καρυές μα σαν και αυτό κανένα. Η νυχτερινή αύρα και αγιορείτικη δροσιά, Άνοιξη και Φθινόπωρο ξενύχτησα κάτω από τον έναστρο Αγιορείτικο Ουρανό των Καρυών, εκεί αντίκρισα τον Κόσμο και φάνηκε ομορφότερος στο σκοτάδι να μου δείχνει, αυτοπροβλήθηκε ομορφότερος στην αβίαστη προσμονή της χαραυγής. Και όσες φορές θυμήθηκα και νοστάλγησα, όσες φορές ο κατάστιχτος ουρανός μού θύμισε την αχνοφαίνουσα περίπτυστη μορφή σου, όσες φορές ¨συγγνώμη¨ ζήτησα και κοίταξα κατάματα τον εαυτό μου, σ΄ Εκείνη έτρεξα, στην αγία Εικόνα Της προσμέτρησα θύμησες, ανεκπλήρωτες υποσχέσεις, νεανικά οράματα…
Μια βραδυά στις Καρυές γράφω και συγκινούμαι πίσω προστρέχοντας. Μα από τότε έως σήμερα, εκείνη η βραδυά, ακόμη και τούτην την ώρα που συμπληρώνω τις γραμμές αυτές και ασκώ ¨βία¨ στον εαυτό μου τον χρόνο να προκάμνω, ακόμη και τώρα, δεν κατάφερε ακόμη να περάσει…
Μια βραδυά στις Καρυές. Μέλημα αταίριαστο και μία αδηφάγος αδημονία με συνέχει, τον χρόνο να προκάμνω, να προκάμνω τις θύμησες σε τάξη να συνάξω, τον χρόνο να προκάμνω και να πορευτώ…!
Παραπομπές:
1.Χατζηφώτη Ιωάννου, Η καθημερινή ζωή στο Άγιον Όρος, εκδ. Παπαδήμα, Αθήνα 1999, σελ. 52-55. Για όσους υποστηρίζουν την ύπαρξη της Μονής του Άθωνος πλησίον των γεωγραφικών ορίων της Ι.Μ. Ιβήρων, βλ., Χρήστου Παναγιώτου, Το Άγιον Όρος (Αθωνική Πολιτεία – Ιστορία – Τέχνη, Ζωή), Αθῆναι 1987, σελ. 50-51.
2.Πρβλ., Χατζηφώτη Ι., Η καθημερινή ζωή στο Άγιον Όρος, σελ. 54-58.
3.Ο Θησαυρός της Ορθοδοξίας, 2000 χρόνια, Ιστορία – Μνημεία – Τέχνη, Α΄ τόμος, Εκδοτική Αθηνών 2000, σελ. 261.
4.Πρβλ., Ανωτέρα Επισκίασις επί του Άθω, ήτοι διηγήσεις περί των θαυματουργών εικόνων της Θεοτόκου, Άγιον Όρος 1994, κυρίως τις σελίδες 16-20. Γενικότερα για διηγήσεις θαυμασίων γεγονότων υπό θαυματουργών εικόνων της Παναγίας βλ., σχ., Οικονομόπουλου Ηλία, Τα θαύματα της Παναγίας, εκδ. Βασιλείου Τσαγγάρη, Αθήνα 1906.
Διαβάστε επίσης:
Ξενύχτι στις Καρυές του Αγίου Όρους | Dogma
