Σεπτέμβριος 1922–2018: 96 χρόνια από τότε…
Το μαρτύριο δεν κοιτά κοινωνική θέση, οικονομική επιφάνεια, μορφωτικό επίπεδο. Απαιτεί σθένος ψυχής και ζητά θέληση καρδιάς. Για τον λόγο αυτό βλέπουμε στην μικρασιατική καταστροφή να ομολογούν και να θανατώνονται κληρικοί και λαϊκοί κάθε θέσης και αξιώματος. Όχι επιπόλαια, αλλά χριστομίμητα· όχι τυχαία, αλλά πατριωτικά.
Του αρχιμ. Χρυσόστομου Χρυσόπουλου, Θεολόγου-Διδ/ντος Παν/μίου Πειραιώς, για το dogma.gr
Σημείο αναφοράς αποδείχθηκε ο Ποιμενάρχης της Σμύρνης Χρυσόστομος. Είναι εκείνος που κατευόδωσε με τον τρόπο του τα παιδιά του στην προσφυγιά, αλλά και άλλα ενθάρρυνε στην ώρα του πόνου σωματικού ή ψυχικού. Εγκαταλείπουν οι ρωμιοί τις πατρογονικές εστίες τους με βία. Ο Επίσκοπός τους όμως έφυγε τελευταίος δίνοντας την ζωή του για τον λαό του και χαρίζοντας παράδειγμα θυσίας μέγιστο.
Τα όσα συνέβησαν εκεί δεν επέφεραν απλά μια πληγή στο σώμα του ελληνορθόδοξου πληθυσμού, αλλά ήταν και γροθιά στον πολιτισμό μας. Όταν επιτρέπονται γενοκτονίες, εθνοκαθάρσεις, διωγμοί∙ που καταλήγουν σε προσφυγιές, πόνο, δυστυχία δεν είναι προς έπαινο των κατακτήσεών μας και των εκλογών μας.
Ο μεγαλοϊδεατισμός των πολιτικών ηγετών μας οδήγησε σε λάθη, τα πλήρωσαν ο απλός λαός. Το φρόνημα των πνευματικών ηγετών του παμμικρασιατικού διωγμού ήταν αξιοζήλευτο , όπως του Χρυσόστομου Σμύρνης, του Κυδωνιών Γρηγορίου, του Μοσχονησίων Αμβροσίου, του Ικονίου Προκοπίου, του Ζήλων Ευθυμίου και των αναρίθμητων νεομαρτύρων κληρικών, ανδρών, γυναικών και παιδιών.
Η επίγεια πορεία του μαρτυρικού ποιμενάρχη της ΣΜΥΡΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, ξεκίνησε το 1863 στην Τρίγλια της Βιθυνίας, πέρασε από πολλά μέρη της Ελλάδας, για να καταλήξει στον τόπο των φρικτών βασανιστηρίων του και της τελευτής του στις 27/8/1922. Στον δρόμο του μαρτυρίου υπήρξαν και άλλοι συνεπίσκοποί του. Ήταν οι αποφασισμένοι για όλα μπροστάρηδες, που τους ακολούθησαν αμέτρητοι κληρικοί και λαϊκοί και οι οποίοι τιμώνται την ίδια ημέρα.
Τον Σεπτέμβριο του 1922 πεταλώθηκε και ύστερα κατατεμαχίσθηκε το σώμα του πενηντάχρονου Μητροπολίτη ΜΟΣΧΟΝΗΣΙΩΝ ΑΜΒΡΟΣΙΟΥ. Ο Μητροπολίτης ΙΚΟΝΙΟΥ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ δεινοπάθησε με το ποίμνιό του. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε ότι 29/5/1921 ο Επίσκοπος ΖΗΛΩΝ ΕΥΘΥΜΙΟΣ, ξεψύχησε έχοντας υποστεί επί σαράντα ημέρες πολυώδυνα μαρτύρια, ήταν 49 ετών. Τέλος ο μητροπολίτης ΚΥΔΩΝΙΩΝ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ βασανίσθηκε φρικτά και πριν τον θάψουν ζωντανό παρέδωσε το πνεύμα του στον Κύριο και ήταν μόλις 40 ετών, στις 3/10/1922.
Όλοι οι παραπάνω Αρχιερείς είχαν κάνει ένα μεγάλο «ατόπημα» . Ήθελαν με κάθε θυσία να διατηρήσουν την ορθόδοξη πίστη και να καλλιεργήσουν το εθνική φρόνημα του ποιμνίου τους. Τα υπερασπίστηκαν μέχρι την τελευταία πνοή τους. Μακάρι οι λαοί να μην δοκιμάζουν τέτοιου είδους τραγωδίες. Όταν όμως υπάρχουν οι παράφρονες που θα τις προξενούν, ως ορθόδοξοι έλληνες χριστιανοί έχουμε τα παραδείγματα, ας απολαύσουμε και τις προσευχές τους.
Από το 1922 μέχρι σήμερα πολύ νερό έπεσε στον μύλο του χρόνου και απ’ εκεί στο πέλαγος της ιστορίας. Δεν θα έβρισκε συγχώρεση όμως αν κατέληγε στον ωκεανό της λήθης. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι το μόνο που διαχρονικά προβαίνει σε αγιοκατατάξεις. Η γεωπολιτική του όμως θέση δεν του το επέτρεπαν αυτό για τους Αγίους της Μικράς Ασίας, όπως και για τον Άγιο Γρηγόριο τον Ε΄ (αν και τιμάται δεόντως στο Φανάρι).
Την ιερή υποχρέωση της αναγνώρισης της προσφοράς και του μαρτυρίου μετά την μεγάλη καταστροφή των έναντι μας παραλίων του Αιγαίου Πελάγους το διαπίστωσε και το ανέλαβε αξιοχρέως η Εκκλησία της Ελλάδος. Έτσι, το 1993 καθιέρωσε την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού ως ετήσια κοινή μέρα τιμής και μνήμης όλων όσων έχασαν τότε τη ζωή τους. Παραχωρεί το συναξάρι της ημέρας σ’ αυτούς που εκούσια ύψωσαν λόγο ομολογίας, ήραν τον Σταυρό του μαρτυρίου και υπερασπίστηκαν χώματα ελλήνων, εδάφη χριστιανικά.
