Το μόνο της ζωής μας ταξίδι
«Το μόνο της ζωής μας ταξίδι» γράφει ο Πρωτ. Νικολάου Χριστοδούλου
Ο μεγάλος φιλόσοφος Σωκράτης έθεσε ως τον ύψιστο σκοπό της ζωή μας το «γνώθι σαυτόν». Η αυτογνωσία συνιστούσε γι’ αυτόν το πιο σπουδαίο επίτευγμα. Στο ευαγγέλιο, η αυτογνωσία ακολουθεί οδό αντίστροφη. Προηγείται η γνώση της Αλήθειας η οποία με τη σειρά της οδηγεί στην αυτογνωσία: «Γνώσεσθε την Αλήθεια και η Αλήθεια ελευθερώσει υμάς» (Ιωάν. 8,32).
Στην ορθόδοξη πνευματικότητα η έννοια του εαυτού συμπίπτει με την μεταπτωτική κατάσταση του ανθρώπου και γι’ αυτό, συνήθως, ταυτίζεται με τον εμπαθή και εγωιστικό εαυτό. Αυτή είναι και η έννοια του λόγου του Χριστού «όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι» (Μαρκ. 8,34). Αυτό δηλώνει ότι αν θέλουμε να ακολουθήσουμε τον Χριστό πρέπει να απαρνηθούμε τον κακό εαυτό μας, τα πάθη και τις αμαρτωλές μας επιθυμίες, τον εγωισμό και την φιλαυτία μας. Αυτά προϋποθέτουν ταπεινό φρόνημα και υπακοή στον Θεό. Σύμφωνα με την πατερική διδασκαλία, από την υπακοή πηγάζουν όλες οι θείες δωρεές και τα χαρίσματα. «Όλα αυτά που επιτυγχάνονται με τη βία», γράφει ο όσιος γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ, «δεν έχουν αιώνια αξία, αλλά μόνο εκείνο που επιτυγχάνεται μέσω της αγάπης και της ελεύθερης συνειδητής υπακοής». Ο άνθρωπος, ο οποίος καταφέρνει με την υπακοή στο θείο θέλημα να απαλλαγεί ως ένα βαθμό από το εγώ του, αυτός βρίσκεται στην αρχή της οδού της τελειότητος. Αυτό φέρνει στο μυαλό μας την ερώτηση που έθεσε κάποτε ο Άγιος Σιλουανός: «Πως μιλούν οι τέλειοι»; Για να απαντήσει ο ίδιος: «Οι άγιοι, οι τέλειοι, δεν μιλούν ποτέ από τον εαυτό τους».
Φαίνεται δύσκολο σήμερα το εγχείρημα της αυτογνωσίας και ακόμη πιο δύσκολο το εγχείρημα της απάρνησης του εαυτού. Ο άνθρωπος της καταναλωτικής κοινωνίας παραμένει γαντζωμένος στην ύλη, αιχμάλωτος της πλεονεξίας. Μοναδικό του μέλημα η αυτοπροβολή, η επιβολή του πάνω στους συνανθρώπους, η κυριαρχία του σε κάθε επίπεδο δράσης. Ο διπλανός του δεν θεωρείται συνάνθρωπος και πολύ περισσότερο δεν θεωρείται αδελφός. Ο άνθρωπος έθεσε άλλες προτεραιότητες στη ζωή του: το χρήμα, τη δόξα, τη διασκέδαση. Οτιδήποτε άλλο δεν θυμίζει τον εαυτό μας και δεν μας φέρνει αντιμέτωπους μαζί του. Γιατί όταν βρεθείς μόνος σου, αναπόφευκτα, πρέπει να συνδιαλεχθείς με τον εαυτό σου, να προβληματιστείς ή να μετανοιώσεις για τα λάθη σου, να τα βρείς με τη συνείδησή σου, να αντιμετωπίσεις τους φόβους σου. Είναι για τούτο που ο σύγχρονος άνθρωπος διακρίνεται για την υπερβολική εξωστρέφειά του. Η εξωστρέφεια βολεύει, σε κάνει να ξεχνάς.
Η Μάρω Βαμβουνάκη το διατυπώνει όμορφα και λογοτεχνικά: «Μόνο από τον εαυτό μας κινδυνεύουμε, μόνο εκεί στο βάθος του βρίσκεται η κόλαση και ο παράδεισός μας, γι’ αυτό προς τα εκεί, προς τα μέσα αξίζει να οδοιπορούμε. Κάθε δρόμος, κι ο πιο μακρινός κι ο πιο φιλόδοξος πνευματικά, από εκεί περνάει. Από εκεί περνάει ακόμη και η απάρνηση του εαυτού όταν την αποφασίσουμε. Γι’ αυτό θυμώνουμε όταν μας εμποδίζουν το μόνο δημιουργικό ταξίδι ζωής: να βρούμε τον εαυτό μας».
Ο γέροντας Σωφρόνιος, όμως, όπως όλοι οι άγιοι, το θέτει απόλυτα ρεαλιστικά: Είχε κάποτε έναν διάλογο και μία συζήτηση με τον Θεό στο Άγιο Όρος. Προσευχήθηκε, και έλεγε: «Κύριε! Πως μπορώ να εκπληρώσω τις εντολές Σου; Αφού είμαι άνθρωπος. Πως θα με κρίνεις: Είσαι Θεός, Παντοκράτωρ, Παντοδύναμος, Παντογνώστης. Έχεις την πληρότητα της ύπαρξης, είσαι πηγή ζωής, πηγή δημιουργίας. Και ποιος είμαι εγώ; Είμαι μικρό ανθρωπάκι. Αν δεν τρώω θα πεθάνω, αν με χτυπήσουν θα πεθάνω, αν αρρωστήσω θα πεθάνω. Πάντα με ακολουθεί ο φόβος του θανάτου».
Η συναίσθηση της πτωχείας μας είναι το διαβατήριο για το μόνο δημιουργικό ταξίδι της ζωής!
Πηγή: Ησυχαστήριο Αγίας Τριάδος
