Η Βάπτιση του Χριστού και ο αγιασμός της κτίσης
Του Αρχιμ. Ιακώβου Κανάκη στην ΅Κιβωτό της Ορθοδοξίας»
Η Βάπτιση του Χριστού αποτελεί μια μεγάλη εορτή της Ορθόδοξης Πίστης, διότι έχουμε την φανέρωση των τριών Προσώπων της Αγίας Τριάδος. Η φωνή του Θεού Πατέρα ακούγετε, ο Υιός δέχεται το βάπτισμα και το άγιο Πνεύμα εμφανίζεται σαν περιστέρι.
Ο Χριστός είναι τέλειος Θεός, αλλά και τέλειος άνθρωπος και ως εκ τούτου παρουσιάζεται ενώπιον του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου για να βαπτιστεί υπ’ αυτού. Αυτό έκαναν όλοι όσοι επιθυμούσαν να γίνουν μέλη του λαού του Θεού. Ο Χριστός δεν είχε κανένα λόγο για να βαπτιστεί, διότι ως αναμάρτητος δεν υπήρχε ζήτημα μετάνοιας. Φαίνεται όμως ότι έπρεπε να κάνει όλα όσα όριζε η ανθρώπινη υπόστασή του την εποχή που έζησε. Κατ’ αρχήν «υποτάσσεται» στο θέλημα του Θεού Πατέρα και λέει στον Ιωάννη: «…πρέπει να εκπληρώσουμε και οι δύο μας ό,τι προβλέπει το σχέδιο του Θεού» (Μτ.3,14). Ο Πρόδρομος διακατεχόταν από τον λογικό δισταγμό εκείνον που έχει ο άνθρωπος μπροστά στο Θεό. Ένα ιερό δέος τον είχε κατακλείσει. Υποτάσσει όμως το θέλημά του και τον φόβο του ενώπιον του σχεδίου του Θεού. Ο Χριστός βαπτίζεται και αγιάζει το ύδωρ, αλλά και το βάπτισμα στο αίμα Του ήδη διαζωγραφίζεται. Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι από την πλευρά του την ώρα της Σταύρωσης, κατά το Ιερό Κείμενο, ρέει ύδωρ και αίμα: «…ένας από τους στρατιώτες του τρύπησε την πλευρά με την λόγχη, και αμέσως βγήκε από την πληγή του αίμα και νερό» (Ιω. 19,34).
Το άγιο Πνεύμα συμβολίζεται με τα δύο αντίθετα, με νερό και με φωτιά. Στην Βάπτιση του Χριστού εμφανίζεται σαν περιστέρι. Η παρουσία του Αγίου Πνεύματος ήταν κάτι που είχε προφητευθεί από δίκαιους ανθρώπους της Παλαιάς Διαθήκης. Την έλευση του αγίου Πνεύματος αναφέρει ο προφήτης Ησαΐας σε τρία χωρία: α) «Ένα κλωνάρι θα φυτρώσει από τον κορμό του Ιεσσαί και ένα κλαδί θα ξεπροβάλει από τις ρίζες του. Πάνω του θα αναπαύεται το Πνεύμα του Κυρίου, το πνεύμα αυτό που θα του δίνει σοφία και σύνεση, την ικανότητα να αποφασίζει, την δύναμη να εκτελεί, την γνώση του Κυρίου, το σεβασμό στον Κύριο». (Ησ.11, 1-2). β) «Να ο δούλους μου που τον υποστηρίζω, ο εκλεκτός μου που έχει όλη μου την εύνοια∙ του έδωσα το Πνεύμα μου∙ θα φέρει στα έθνη δικαιοσύνη» (Ησ.42,1).γ) «Το Πνεύμα με κατέχει Κυρίου του Θεού, γιατί ο Κύριος μ’ έχρισε. Μ’ έστειλε μήνυμα χαρμόσυνο να φέρω στους φτωχούς, τους τσακισμένους ψυχικά να θεραπεύσω, στους αιχμαλώτους να κηρύξω λευτεριά και στους φυλακισμένους την απαλλαγή τους» (Ησ.61,1).
Πρόκειται για μια προαγγελία της μεγάλης εορτής της Πεντηκοστής, που είναι «βάπτισμα στο Άγιο Πνεύμα». Αναφέρεται στις Πράξεις των Αποστόλων: «Μην απομακρυνθείτε από τα Ιεροσόλυμα, αλλά να περιμένετε από τον Πατέρα την εκπλήρωση της υποσχέσεως για την οποία σας μίλησα∙ ότι δηλαδή, ενώ ο Ιωάννης βάφτιζε με νερό, εσείς θα βαφτιστείτε σε λίγες μέρες με το Άγιο Πνεύμα» (Πρ.1,4-5). Στην Προς Εφεσίους, ακόμα μια φορά, γίνεται λόγος περί του «λουτρού του βαπτίσματος»: «Οι άνδρες να αγαπάτε τις γυναίκες σας, όπως ο Χριστός αγάπησε την Εκκλησία και προσέφερε την ζωή του γι’ αυτήν. Ήθελε έτσι να εξαγιάσει, αφού την καθάρισε με το λουτρό του βαπτίσματος και με το λόγο, ώστε η εκκλησία να του ανήκει ως νύφη με όλη της την λαμπρότητα, την καθαρότητα και αγιότητα, χωρίς ψεγάδι ή ελάττωμα ή κάτι παρόμοιο» (Εφ. 5, 25-27).
Το βάπτισμα στο Άγιο Πνεύμα προσδιορίζει και τον Έσχατο Αδάμ: «Πραγματικά, έτσι διδάσκει και η Γραφή: Στον Αδάμ, τον πρώτο άνθρωπο, δόθηκε η φυσική ζωή. Αντίθετα, στον έσχατο Αδάμ, το Χριστό, δόθηκε το Πνεύμα, και έγινε πηγή ζωής (Α΄Κορ.15, 45).
Με το γεγονός της Βαπτίσεως του Χριστού αγιάζεται το υγρό στοιχείο, όπως και με την Γέννησή του στο σπήλαιο είχε ήδη αγιαστεί η στεριά.
