Μήνυμα του Αγίου Όρους περί της Αγίας και Μεγάλης εν Κρήτη Συνόδου
Η έκτακτη Διπλή Ιερά Σύναξη που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 30 Ιουνίου 2017 στο Άγιο Όρος με θέμα συζήτησης την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο, εξέδωσε ανακοίνωση απαντώντας και στην κριτική που ασκήθηκε κατά καιρούς για τη στάση που κράτησε το Άγιο Όρος.
φωτογραφία αρχείου: Απόστολος – Ραφαήλ Γεωργιάδης
ΚΑΡΥΑΙ ΤΗι 17ῃ/30ῇ Ἰουνίου 2017
ΑΡ. ΠΡΩΤ. Φ.2/32/1400 2/7
Μήνυμα του Αγίου Όρους περί της Αγίας και Μεγάλης εν Κρήτη Συνόδου
Ἡ κατὰ τὴν σήµερον 17ην / 30ὴν Ἰουνίου 2017 ἐν Καρυαῖς συγκληθεῖσα ΣϚ΄ (206η) Ἔκτακτος Διπλῆ Ἱερὰ Σύναξις τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ἀποτελουµένη ἐξ εἴκοσιν Ἐκτάκτων καὶ τῶν εἴκοσι Τακτικῶν Ἀντιπροσώπων παρὰ τῇ Ἱερᾷ Κοινότητι, ἐν συνεχείᾳ τῶν ἤδη γνωστοποιηθέντων κατὰ τὸ τελευταῖον διάστηµα ἐπισήµων κειµένων τοῦ Ἁγίου Ὄρους – τόσον τῶν θέσεων αὐτοῦ πρὸ τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου, ὅσον καὶ τῆς ἀποτιµήσεως τῶν τελικῶν κειµένων τῆς Συνόδου – ἐξ αἰσθήµατος εὐθύνης καὶ σεβασµοῦ πρὸς τὴν Ἁγίαν ἡµῶν Ἐκκλησίαν καὶ τὸ πλήρωµα Αὐτῆς κινουµένη, γνωρίζει τὰ ἀκόλουθα.
Διαρκῶς παρατηρεῖται µιὰ ὑποβόσκουσα ταραχὴ προκαλουµένη ἀπὸ ἀντιδράσεις κατὰ ἀποφάσεων τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου (Κρήτη, 2016). Προτείνονται ἀποτειχίσεις καὶ διακοπαὶ τοῦ µνηµοσύνου τῶν οἰκείων ἐπισκόπων.
Ἐπειδὴ εἴµεθα ἀποδέκται αὐτῶν τῶν ἀνησυχιῶν, καὶ εὑρισκόµενοι ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας, ἀπευθύνοµεν πρὸς ὅλους τὸν χαιρετισµὸν τοῦ Ἀναστάντος Χριστοῦ: Εἰρήνη ὑµῖν.
Δὲν ὑπάρχει λόγος ταραχῆς, ἐφ᾿ ὅσον εὑρίσκεται µεθ᾿ ἡµῶν ὁ Ἀναστὰς Κύριος.
Ἡ Σύνοδος ἔγινε µετὰ ἀπὸ πολυχρόνιον προετοιµασίαν. Πρὸ τῆς Συνόδου τὰ προετοιµασθέντα κείµενα ἐκοινοποιήθησαν πρὸς γνῶσιν τῶν πιστῶν καὶ µὲ τὴν δυνατότητα ἐκφράσεως κάποιας γνώµης.
Τὸ Ἅγιον Ὄρος ἐπὶ σειρὰν ἐτῶν µετὰ σαφηνείας διετύπωσε τὰς ἀπόψεις του διὰ τοὺς γινοµένους διαλόγους µετὰ τῶν ἑτεροδόξων Χριστιανῶν.
Κατὰ τὰς ἐργασίας τῆς Συνόδου οἱ ἀρχιερεῖς ἐξέφρασαν τὰς προσωπικάς των ἀπόψεις. Κάποιοι ἐξ αὐτῶν διετύπωσαν τὰς ἀντιρρήσεις των µὲ σεµνὸν τρόπον, χωρὶς νὰ διακόπτουν τὰς σχέσεις των µὲ τὴν Ἐκκλησίαν. Ὅλα εἶναι καταγεγραµµένα.
Ἡ Ἐκκλησία πάντοτε παραµένει «στύλος καὶ ἑδραίωµα τῆς ἀληθείας». Ἡ Ἐκκλησία κατὰ τὸν Ἅγιον Ἰωάννην τὸν Χρυσόστοµον «χειµάζεται, ἀλλ᾿ οὐ καταποντίζεται· κλυδωνίζεται, ἀλλ᾿ οὐ γίνεται ὑποβρύχιος· δέχεται βέλη, ἀλλ’ οὐ δέχεται τραύµατα»· εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεάνθρωπος. Ὅλοι οἱ Ἅγιοι ζῶντες ἐν Χριστῷ µᾶς παραπέµπουν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν καὶ µᾶς ἀναπαύουν.
Τὸ Πνεῦµα τὸ Ἅγιον ὅλον συγκροτεῖ τὸν θεσµὸν τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὸ τὰ ἀσθενῆ θεραπεύει καὶ τὰ ἐλλείποντα ἀναπληροῖ. Παραµένοντες εἰς τὴν Ἐκκλησίαν καὶ αἰσθανόµενοι ἐλλιπεῖς καὶ ἀσθενεῖς δεχόµεθα τὴν θεραπείαν καὶ τὴν ὑγείαν.
Ἐὰν ὡς ἄνθρωποι παρεκκλίνωµεν, ἡ χάρις τοῦ Πνεύµατος µᾶς ἐπαναφέρει εἰς τὸν ὀρθὸν δρόµον. Δι᾿ αὐτὸ κάθε φόβος εἶναι περιττός, ὡς φανέρωσις ὀλιγοπιστίας, ἐφ’ ὅσον εὑρισκώµεθα ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.
Ἄλλωστε καὶ οἱ τέσσαρες Πατριάρχαι τῆς Ἀνατολῆς διὰ τῆς ἱστορικῆς των ἐγκυκλίου (1848) µᾶς καθησυχάζουν ὁµολογοῦντες ὅτι «παρ’ ὑµῖν οὔτε Πατριάρχαι, οὔτε Σύνοδοι ἐδυνήθησαν ποτὲ εἰσαγαγεῖν νέα, διότι ὁ ὑπερασπιστὴς τῆς θρησκείας ἐστὶν αὐτὸ τὸ σῶµα τῆς Ἐκκλησίας, ἤτοι αὐτὸς ὁ λαός, ὅστις ἐθέλει τὸ θρήσκευµα αὐτοῦ αἰωνίως ἀµετάβλητον καὶ ὁµοειδὲς τῷ τῶν Πατέρων αὐτοῦ». Δὲν δικαιολογοῦνται ἄρα ταραχαὶ καὶ ἀπογνώσεις, αἱ ὁποῖαι ὁδηγοῦν εἰς σχίσµατα.
Ἀνήκοµεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, Σῶµα Χριστοῦ. Αὐτὸ τὸ Σῶµα ἔχει τοιαύτην ὑγείαν, ὥστε πάντοτε προσλαµβάνει καὶ ἀφοµοιώνει τὰ στοιχεῖα ποὺ αὐτὸ ἀποδέχεται. Ὅπως ἀποβάλλει ὅσα αὐτὸ θεωρεῖ ξένα.
Ἔχοµεν ἐµπιστοσύνην εἰς τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ, ὄχι εἰς ἀτοµικάς καὶ ἑώλους δοξασίας, αἱ ὁποῖαι ὁδηγοῦν ἐκτὸς Ἐκκλησίας καὶ δηµιουργοῦν τὰς κολάσεις τῶν αἱρέσεων.
* * *
Δι᾿ ὅλων αὐτῶν δὲν θέλοµεν νὰ προτείνωµεν ἐφησυχασµὸν ἀδιαφορίας, ἀλλὰ νὰ ὑπογραµµίσωµεν τὴν σηµασίαν τῆς ἐγρηγόρσεως καὶ τῆς πίστεως. Θεωροῦµεν δὲ ἀχαριστίαν πρὸς τὸν Θεὸν καὶ ἔλλειψιν ἀγάπης πρὸς πάντας τοὺς ἀδελφοὺς — τοὺς ἐγγὺς καὶ τοὺς µακρὰν — ἐὰν δὲν τονίζωµεν µετὰ πάσης παρρησίας καὶ σαφηνείας τὸν πλοῦτον τῆς Χάριτος ποὺ ἀπολαµβάνοµεν ζῶντες ἐντὸς τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας. Καὶ αὐτὸ δὲν εἶναι ἰδικόν µας κατόρθωµα ἀλλὰ δωρεὰ τοῦ ἑνὸς Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡµῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος µὲ τρόπον µοναδικὸν καὶ ἀπόλυτον ὁµιλεῖ διὰ τὸν Ἑαυτόν Του:
Ἐγώ εἰµι ἡ ὁδός, ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή. Χωρὶς ἐµοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν.
Ἐγώ εἰµι ὁ ποιµὴν ὁ καλός, ὁ ὁποῖος θυσιάζει τὴν ψυχήν του ὑπὲρ τῶν προβάτων.
Ὅσοι ἦλθον πρὸ ἐµοῦ κλέπται εἰσὶ καὶ λησταί, ἀλλ’ οὐκ ἤκουσαν αὐτῶν τὰ πρόβατα. Δὲν θὰ τοὺς ἀκολουθήσουν, διότι δὲν γνωρίζουν τῶν ἀλλοτρίων τὴν φωνήν.
Ἐκπλήσσονται οἱ ἀκούοντες καὶ ὁµολογοῦν· «οὐδέποτε οὕτως ἐλάλησεν ἄνθρωπος» (Ἰω. 7, 46).
Αὐτὸς δὲν εἶναι ἁπλῶς ἄνθρωπος ἀλλὰ Θεάνθρωπος.
Αὐτὸς εἶναι ὁ µόνος Ἅγιος, µόνος Κύριος, ὁ Ἰησοῦς Χριστός. «Οὐκ ἔστιν ἐν ἄλλῳ οὐδενὶ ἡ σωτηρία» (Πράξ. 4, 12).
Αὐτὸς δὲν ἔρχεται νὰ κρίνη, ἀλλὰ νὰ σώση τὸν κόσµον. Σταυροῦται διὰ τὴν σωτηρίαν τῶν σταυρωτῶν του.
Οὗτος τὰς ἁµαρτίας ἡµῶν φέρει καὶ περὶ ἡµῶν ὀδυνᾶται. Τὰ πάντα προσίεται, ἵνα σώση τὸν ἄνθρωπον. Τὰ πάντα ὑποµένει διὰ νὰ σώση τοὺς πάντας.
Ἦλθε· τὸν εἴδαµε, τὸν ἀκούσαµε καὶ αἱ χεῖρες ἡµῶν ἐψηλάφησαν.
Ἔπαθε, ἀνέστη καὶ ἀνελήφθη. Ἔστειλε τὸ Πνεῦµα τὸ Ἅγιον τὴν ἡµέρα τῆς Πεντηκοστῆς καὶ πάντες ἤρξαντο φθέγγεσθαι ξένοις ρήµασι, ξένοις δόγµασι, ξένοις διδάγµασι τῆς Ἁγίας Τριάδος.
Συγκροτεῖται ἡ Ἐκκλησία µὲ ὅλην τὴν ξένην καὶ θείαν εὐπρέπειαν. Καταργεῖται ἡ φυλακὴ τοῦ χρόνου καὶ εἰσερχόµεθα εἰς τὴν ἐλευθερίαν τῶν ἐσχάτων.
Εἰς κάθε Θείαν Λειτουργίαν λάµπει ἡ χάρις τῆς Πεντηκοστῆς καὶ ὁ Θεάνθρωπος Κύριος εἶναι ὁ προσφέρων καὶ προσφερόµενος καὶ προσδεχόµενος καὶ διαδιδόµενος διὰ τὴν σωτηρίαν τοῦ σύµπαντος κόσµου.
Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία εἶναι ἡ φανέρωσις τῆς ἀφάτου ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν ἄνθρωπον. Αὐτὸ µᾶς σώζει καὶ µᾶς χρεώνει ἀναποφεύκτως διὰ τὴν µαρτυρίαν αὐτῆς τῆς ἀγάπης.
* * *
Ἀντιθέτως οἱ δοκοῦντες ἄρχειν τῶν ἐθνῶν (ὡς θρησκευτικοὶ ἢ ὡς κοσµικοὶ ἄρχοντες) κατακυριεύουσι καὶ κατεξουσιάζουσι τῶν ἀνθρώπων. Ὡς ψευδεῖς ποιµένες δὲν θυσιάζουν τὴν ψυχήν των ὑπὲρ τῶν προβάτων, ἀλλὰ τὰ πρόβατα διὰ τὴν θεωρίαν των. Καταδικάζουν καὶ ἐξοντώνουν τοὺς ἄλλους ὡς αἰτίους τοῦ κακοῦ, διὰ νὰ διορθώσουν τὸν κόσµον.
-Ἄλλοι κατακαίουν τοὺς θεωρουµένους ὡς αἱρετικοὺς καὶ ἀπίστους.
-Ἄλλοι τοὺς ἀνθρώπους τῆς κατωτέρας καταγωγῆς καὶ φυλῆς.
-Τρίτοι τοὺς ἐχθροὺς τοῦ λαοῦ. . .
Ὅλοι βασιλεύουν, ἀλλ’ οὐκ αἰωνίζουν. Βασανίζουν τοὺς ἀνθρώπους καὶ παρέρχονται, ἀλλὰ ἐµφανίζονται µὲ ὑποτροπιάζουσαν τὴν ἰδίαν ἀσθένειαν.
Διὰ τῆς σαρκώσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου καὶ τῆς ἐλεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύµατος δηµιουργεῖται ἡ Ἐκκλησία. Καὶ ἐγκαινιάζεται «ἡ σκηνὴ τοῦ Θεοῦ µετὰ τῶν ἀνθρώπων» (Ἀπ. 21, 3), τὸ µικρὸν ποίµνιον µὲ τὴν θεϊκὴν ἀποστολήν.
Δὲν ὑπάρχει µὲ ἄλλον τρόπον ἡ Τριαδικὴ θεότης καὶ µὲ ἄλλον ἡ Ἐκκλησιαστικὴ ἑνότης. «Καθὼς σὺ πάτερ ἐν ἐµοί, κᾀγὼ ἐν σοί, ἵνα καὶ αὐτοὶ ἐν ἡµῖν ἓν ὦσιν» (Ἰω. 17, 21).
Πάντα ἐνεργεῖ τὸ Πνεῦµα τὸ Ἅγιον. Οἱ σεπτοὶ Πατέρες τῷ Θείῳ Πνεύµατι συνδιασκεψάµενοι θεογράφως διεχάραξαν τὸ δόγµα τῆς θεότητος τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύµατος, καθὼς καὶ τὴν θεοτοκίαν τῆς Ἀειπαρθένου Μητρὸς τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ.
Ὅλη ἡ ζῶσα οἰκοδοµὴ τῆς Ἐκκλησίας ἑδράζεται εἰς τὸ θεµέλιον τῆς πίστεως. Κάθε ἀλλοίωσις εἰς τὴν ἀλήθειαν τοῦ δόγµατος προκαλεῖ ρωγµὰς καὶ ἀλλοιώσεις εἰς τὸν χῶρον τῆς ζωῆς.
* * *
Μὲ τὴν ἀποµάκρυνσιν τῆς Ρώµης ἀπὸ τὴν µίαν καὶ ἁγίαν Ἐκκλησίαν ἀκολουθοῦν αἱ γνωσταὶ ἀλλοιώσεις εἰς τὸν δυτικὸν κόσµον:
Ἡ Ἐκκλησία νοεῖται καὶ διοργανώνεται ὡς κράτος. Ἡ θεολογία καλλιεργεῖται ὡς σχολαστικὴ φιλοσοφία καὶ ἡ πνευµατικὴ ζωὴ ὡς ἠθικὴ ἄσκησις ἐντὸς τοῦ προσκαίρου κόσµου διὰ τῆς κτιστῆς χάριτος.
Προκαλεῖται ὁ χωρισµὸς θεολογίας καὶ ζωῆς, ἱερωσύνης καὶ γάµου. Ἀκολουθεῖ ὅλη ἡ σειρὰ τῶν γνωστῶν ἐπιπτώσεων. . .
Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία παραµένει πάντοτε ἐντὸς τοῦ πληρώµατος τῆς λειτουργικῆς χάριτος. Ἐδῶ δὲν θεωρεῖται ἡ θεολογία φιλοσοφικὴ ἀπασχόλησις· οὔτε πλησιάζεις διανοητικῶς τὸ µυστήριον τῆς ζωῆς, ἀλλὰ βαπτίζεσαι ὁλόκληρος εἰς τὰ νάµατα τῆς χάριτος.
Ὅταν ἐπιµένης προσευχόµενος, ὅπως ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαµᾶς: «φώτισόν µου τὸ σκότος», δέχεσαι τὸν θεῖον φωτισµὸν ὡς ἀνάπαυσιν πνευµατικὴν καὶ ἀντιλαµβάνεσαι τὸ σχόλιον τοῦ ἰδίου Ἁγίου: Εἶναι ἄλλο τὸ φῶς διὰ τὰ αἰσθητὰ καὶ ἄλλο διὰ τὸν νοῦν τοῦ ἀνθρώπου. Ὅταν ὅµως πνευµατικῆς εὐµοιρήσωσιν χάριτος, ὅταν γίνουν οἱ ἄνθρωποι κοινωνοὶ τῆς θείας χάριτος, τότε διὰ τῶν αἰσθήσεων καὶ τοῦ νοῦ βλέπουν τὰ ὑπὲρ πᾶσαν αἴσθησιν καὶ νοῦν µυστήρια· ὅπως ὁ Θεὸς γνωρίζει καὶ οἱ τὰ τοιαῦτα πάσχοντες.
Ζῶντες ἐν Ἁγίῳ Ὄρει πολιτευόµεθα «κατὰ τὰς τῶν Ἁγίων θεοπνεύστους θεολογίας καὶ τὸ τῆς Ἐκκλησίας εὐσεβὲς φρόνηµα»· ὄχι κατὰ τὰς ἀκαδηµαϊκὰς θεολογίας τῶν διανοουµένων καὶ τὰς ἀντιλήψεις τῆς κάθε ἐποχῆς. Ἡ κοινωνίατῶν Ἁγίων περιβάλλει τοὺς πιστούς καὶ τὸ εὐσεβὲς φρόνηµα τῆς Ἐκκλησίας τοὺς κατευθύνει.
Εἴµεθα ἠλεηµένοι ὡς τέκνα τῆς σταυρουµένης καὶ διὰ τοῦτο δεδοξασµένης Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας. Ἐξ αὐτῆς ἐδέχθηµεν ὅλα τὰ ἀγαθά. Τὴν ἀντικρύζοµεν διαρκῶς αἱµάσσουσαν µὲ τὸ πλῆθος τῶν Μαρτύρων καὶ τῶν Ὁσίων της. Παραµένοµεν εὐγνώµονες καὶ ἄγρυπνοι κρατοῦντες τὰς παραδόσεις. Ἀπολαµβάνοµεν τὴν χάριν τῆς ἐλευθερίας τοῦ Πνεύµατος καὶ τὴν ἐν Χριστῷ ἀδελφοσύνην ἐντὸς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.
Ἐὰν ἡ Χριστιανικὴ Αὐτοκρατορία παρῆλθεν ὡς ἱστορικὸν γεγονός, παραµένει ἐσαεὶ ἡ αὐτοκρατορία τῆς ἀγάπης, ἡ ὁποία οὐδέποτε ἐκπίπτει. Εὑρισκόµεθα εἰς αὐτὸν τὸν Παράδεισον. Ὁµολογοῦµεν τὴν χάριν, κηρύττοµεν τὸν ἔλεον, οὐ κρύπτοµεν τὴν εὐεργεσίαν.
Ὅπως ὁ Κύριος εἶναι Μοναδικός, ὁµοίως οἱ µαθηταί Του ἔχουν τὴν µοναδικὴν ἀποστολὴν νὰ ἐξαγγείλουν τὸ χαρµόσυνον µήνυµα ὅτι «ὁ θάνατος τεθανάτωται». Ὅλα τὰ ἄλλα εἶναι σχετικὰ καὶ ἀσήµαντα διὰ τὸν ἄνθρωπον.
Αὐτοὶ ποὺ ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας ψάλλουν, διότι τὸ ζοῦν: «Θανάτου ἑορτάζοµεν νέκρωσιν, Ἅδου τὴν καθαίρεσιν, ἄλλης βιοτῆς, τῆς αἰωνίου, ἀπαρχὴν καὶ σκιρτῶντες ὑµνοῦµεν τὸν αἴτιον», δὲν ἀντιπροσωπεύουν µίαν θρησκευτικὴν ἄποψιν, οὔτε εἶναι δυνατὸν νὰ προτρέπωνται νὰ ἀποφεύγουν τὸν προσηλυτισµόν, διότι θυσιάζουν τὴν ζωήν των διὰ νὰ ἀναγγείλουν εἰς τὸν κόσµον ὅτι «ἑάλω ὁ θάνατος θανάτῳ».
Τὸ πολύτιµον ποὺ ἔχει ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία – καὶ τὴν τρέφει – εἶναι ἡ ἀλήθεια τῆς πίστεως. Καὶ δὲν ἔχει ἄλλον τρόπον νὰ προσφέρη τὴν ἀγάπην Της ἐκτὸς ἀπὸ τὴν πασχάλιον πρόσκλησιν: «Δεῦτε πάντες ἀπολαύσατε τοῦ συµποσίου τῆς πίστεως».
«Εἰ δὲ Χριστὸς οὐκ ἐγήγερται, κενὸν ἄρα τὸ κήρυγµα ἡµῶν, κενὴ καὶ ἡ πίστις». Θὰ ἔπρεπε τότε νὰ ἐξέλθωµεν εἰς τὰς ὁδοὺς καὶ εἰς τὰς ρύµας συνεργαζόµενοι µετὰ τῶν ἄλλων καταδίκων εἰς τὴν χώραν τῆς σκιᾶς τοῦ θανάτου ἐπιζητοῦντες βελτίωσιν τῶν συνθηκῶν τῆς συµφορᾶς.
Ἀλλὰ ἄπαγε τῆς βλασφηµίας! «Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός». Καὶ ὅλοι ἀναµένουν βοήθειαν ἐκ τῶν τῆς Ἀναστάσεως τὴν πεῖραν εἰληφότων. Δὲν εἴµεθα µόνοι. Ὁ Ἀναστὰς Κύριος ἀψευδῶς µεθ’ ἡµῶν ἐπηγγείλατο ἔσεσθαι µέχρι τερµάτων αἰῶνος.
Αὐτὴν τὴν χαρὰν τῆς µεθ’ ἡµῶν παρουσίας τοῦ καταργήσαντος τὸν θάνατον προσφέρει ἡ Ἐκκλησία µὲ τὴν ἀτελεύτητον σειρὰν τῶν ἁγίων, µαρτύρων καὶ ὁσίων της. Καὶ τὸ Ἅγιον Ὄρος µὲ τὴν λειτουργικήν του ζωὴν καὶ παρουσίαν παραµένει πάντοτε µία µαρτυρία τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως καὶ ἐλπίδος δι’ ὅλον τὸν κόσµον.
Τῷ δὲ ἐκ νεκρῶν Ἀναστάντι Χριστῷ τῷ Θεῷ ἡµῶν δόξα καὶ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀµήν.
Ἅπαντες οἱ ἐν τῇ Ἐκτάκτῳ Διπλῇ Ἱερᾷ Συνάξει Ἀντιπρόσωποι καὶ Προϊστάµενοι τῶν Κ´ Ἱερῶν καὶ Εὐαγῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους Ἄθω.
