Ο Αρχιεπίσκοπος, το «μέλλον» της Θεολογίας και ο πόλεμος
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΚΙβωτός της Ορθοδοξίας»
Του Δημητρίου Λυκούδη, θεολόγου
Ολοκληρώθηκε το Διεθνές Συνέδριο με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από την κυκλοφορία του περιοδικού «Θεολογία» με πατριαρχική Θεία Λειτουργία στον μητροπολιτικό ναό των Αθηνών, την Κυριακή το πρωί, 15 Οκτωβρίου 2023, προεξάρχοντος του Πατριάρχη Αλεξανδρείας κ. Θεοδώρου και συλλειτουργούντων των Αρχιεπισκόπων Κύπρου και Αθηνών και άλλων εκπροσώπων Πατριαρχείων και Εκκλησιών, αλλά και Ιεραρχών της Ελλαδικής Εκκλησίας.
Ο κ. Ιερώνυμος, αφού ευχαρίστησε τους αρχιερείς για την παρουσία τους και τους διοργανωτές του Συνεδρίου για την επιτυχή έκβασή του, αναφέρθηκε στην ιδιαιτερότητα και την «πρωτοπορία» που χαρακτήρισε αυτό το Συνέδριο, το οποίο, όπως είπε, άνοιξε έναν ευρύτερο διάλογο για φλέγοντα θέματα της εποχής, τα οποία, έως τώρα, ήταν αντικείμενο φιλοσοφικών και κοινωνιολογικών μελετών.
Ο Αρχιεπίσκοπος, μεταξύ άλλων, ανέφερε: «Όταν συλλάβαμε την ιδέα για το θέμα του Συνεδρίου, πολλοί απόρησαν και με ρώτησαν: Καλά, πώς έγινε και η Εκκλησία ασχολείται με την τεχνολογία; Και άλλοι έσπευσαν να προδικάσουν ότι από το βήμα του Συνεδρίου η Εκκλησία θα δαιμονοποιήσει τη σύγχρονη τεχνολογία, δογματίζοντας με ξύλινη γλώσσα. Και οι δύο αυτές αντιδράσεις, ξεκινούν από το γεγονός ότι πολλοί αντιλαμβάνονται την Εκκλησία στατικά. Θεωρούν ότι είναι ένας θεσμός ξεπερασμένος, που έχει απολιθωθεί στο παρελθόν. Που δεν έχει καμμια επικοινωνία με τη σύγχρονη πραγματικότητα και ο λόγος της είναι οπισθοδρομικός. Εκείνο που θα ήθελα να τονίσω είναι ότι ο λόγος της Εκκλησίας είναι διαχρονικός. Διότι έχει να κάνει με τη σωτηρία του ανθρώπου. Αυτό είναι κάτι που δεν επηρεάζεται από τις ιστορικές συνθήκες. Βεβαίως, δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει την πραγματικότητα της εποχής του. Αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε αναγκασμένοι να αφομοιώσουμε το πνεύμα της εποχής».
Αμέσως δε μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, στο επίσημο γεύμα στους Προκαθήμενους και Αρχηγούς των Αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών, που παρέθεσε η Αποστολική Διακονία στο Οικοτροφείο της, ο κ. Ιερώνυμος, αναφερόμενος στο κύρος και στην ελπίδα που προσέδωσε η συμμετοχή των Συνέδρων, τόνισε: «Το μέλλον της Θεολογίας αλλά και της Ορθόδοξης Εκκλησίας και των απανταχού Ορθοδόξων μπορεί να είναι καλύτερο, περισσότερο συνειδητά προσανατολισμένο προς την εν Χριστώ ζωή».
Και, την ίδια ώρα, αναφορικά με αυτό το «μέλλον» της Θεολογίας που ευαγγελίζεται ο κ. Ιερώνυμος, ήρθαν αβίαστα στο νου μου, όχι μακριά, εντός της χώρας, εικόνες από τα χωριά του θεσσαλικού κάμπου, που ακόμη και σήμερα που γράφονται ετούτες οι γραμμές, οι οικείοι στην περιοχή μητροπολίτες κομίζουν στρώματα, κρεβάτια, εμφιαλωμένο νερό, ενώ καθημερινά, όπου βρίσκεται κατάλληλος τόπος, δεξαμενές και καζάνια ετοιμάζουν καθημερινά έως και 1000 μερίδες φαγητού στους πληγέντες (ξεχωριστά η κάθε μητρόπολη της περιοχής), από τις πρόσφατες καταστροφικές πλημμύρες.
Και λίγο παραπέρα, άγιε πρώτε των Αθηνών, γονείς των παιδιών που σκοτώθηκαν στο σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, σπεύδουν με λουλούδια στην αγκάλη τους και τα εναποθέτουν στο «πεδίον», αναζητώντας, ακόμη και σήμερα, πέραν κάποιων τοπικών πρωτοβουλιών, την επίσημη θέση και συμπαράσταση της Εκκλησίας, της Μητέρας Εκκλησίας, απέναντι στις ψυχές αυτών των νέων παιδιών! Μάλλον, έχω την αίσθηση τουλάχιστον, ότι ο κ. Ιερώνυμος, όταν μιλούσε για το «μέλλον» της Θεολογίας δεν θα είχε κατά νου αυτές τις εικόνες! Ποιος ξέρει!
Αλλά, και λίγο έξω από την Πατρίδα μας, όχι μακριά, δυο ώρες δρόμος με το αεροπλάνο, στην πολύκλαυστη και πολύπαθη Γάζα, αθώες ψυχές ακρωτηριάζονται, οικογένειες παίρνουν το δρόμο της προσφυγιάς, κλάματα ακούγονται στο σκοτάδι, θρήνος γοερός και ανείπωτη καταστροφή! Μικρά παιδιά θρηνούν στα απανθρακωμένα σώματα των γονιών τους, ικετεύουν, εκλιπαρούν, γονατίζουν…! Αλλά, πού να βρεθεί χρόνος για αυτά ετούτη την ώρα! Προέχει το Συνέδριο και η διοργάνωσή του και, τώρα, αναπαυμένοι, ευχαριστημένοι, ευελπιστούμε σε ένα καλύτερο «μέλλον» της Θεολογίας, που θα μιλά για το Θεό αλλά θα ξεχνάει τον άνθρωπο!
Αλλά, κάνω λάθος. Ο Αρχιεπίσκοπος, όταν αναφερόταν στο «μέλλον» της Θεολογίας, προφανώς, θα εννοούσε την ουδετερότητα της Ελλαδικής Εκκλησίας απέναντι στο πρόσφατο ζήτημα της έκδοσης των νέων ταυτοτήτων, που λίγο καιρό πριν ανέκυψε, και που η απραγία και η εκκωφαντική σιωπή της Εκκλησίας, τουλάχιστον στην αρχή, δίχασε το λαό και έδωσε χώρο σε παραθρησκευτικές οργανώσεις να «ηγηθούν», εκμεταλλευόμενοι τον πόνο και την αγωνία του ορθοδόξου ποιμνίου.
Δεν μπορώ να παρακολουθήσω, να κατανοήσω, να αποδεχτώ, κυρίως δε, δεν ευελπιστώ να ζήσω ένα τέτοιο «μέλλον» της Θεολογίας, αν ερμηνεύω σωστά όσα διαμηνύει ο κ. Ιερώνυμος.
Θα κλείνω, όμως, το παρόν άρθρο, με μια ιστορία από τον οσιακό βίου του Οσίου Σωφρονίου Σαχάρωφ, που για την ελαχιστότητά μου, αποτελεί «πόρισμα» ενός κατεξοχήν Συνεδρίου και, πράγματι, προμηνύει ένα αισιοδοξότερο και πλέον χριστοκεντρικό «μέλλον» της Θεολογίας: ο γέρων Σωφρόνιος, όταν σπούδαζε ζωγραφική στη Γαλλία, επισκέφθηκε και γράφτηκε σε ένα μη ορθόδοξο θεολογικό κολλέγιο, επιθυμώντας να μάθει για τον Χριστό. Αλλά, η απογοήτευσή του, όσο τα μαθήματα διαρκούσαν, μεγάλωνε. Αργότερα, ως μαθητής πλέον του Οσίου Σιλουανού του Αθωνίτου, στο Άγιον Όρος, θυμόταν την περίοδο που ζούσε εκεί στη Γαλλία και έλεγε: «Στο γαλλικό κολλέγιο, όλη μέρα μού μιλούσαν για Θεό και Θεό δεν είδα. Και ήλθα εδώ, στο Άγιον Όρος και συνάντησα τον Όσιο Σιλουναό. Αυτός, δεν μου είπε τίποτε για Θεό και Θεό είδα».
Ας αναμένουμε, λοιπόν, τα «πορίσματα» του Συνεδρίου και ας ευελπιστούμε σε ένα αληθινό, ανθρώπινο, χριστοκεντρικό «μέλλον» της Θεολογίας που, αλλοίμονο, δεν θα μιλάει για τον Κτίστη, παραγκωνίζοντας την κτίση Του.
