Το Πανηγύρι της Μονής Αγίας Ζώνης Σάμου
Του Δρος Μ. Βαρβούνη
Όπως κάθε χρονιά, έτσι και φέτος στις 30 και 31 Αυγούστου 2022 πανηγύρισε η Ιερά Μονή Αγίας Ζώνης Σάμου, ένα από τα σεβάσματα της λατρείας των Σαμίων. Το μοναστήρι, που ιδρύθηκε το 1695 στη Βλαμαρή, κοντά στο Βαθύ, αποτελεί δημοφιλές και σεβαστό προσκύνημα για τους Σαμίους, ιδιαίτερα μάλιστα τους κατοίκους του ανατολικού τμήματος του νησιού. Αναστηλώθηκε υποδειγματικά με μέριμνα του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σάμου και Ικαρίας κ. Ευσεβίου, αλλά δυστυχώς επλήγη από τον σφοδρό σεισμό της 30ής Οκτωβρίου 2020, και το ιστορικό καθολικό του υπέστη ζημιές, ώστε από τότε η θεία λατρεία να τελείται εκτός αυτού.
Η μονή, που χτίστηκε από τους μοναχούς Μελέτιο και Μερκούριο, αναγνωρίστηκε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Καλλίνικο Β΄, ως σταυροπηγιακή. Το Καθολικό της μονής έχει σχήμα μονόκλιτης θολωτής βασιλικής με τρούλλο και με εγγεγραμμένα τόξα εσωτερικώς και φέρει επί της εισόδου στην κορυφή της δυτικής όψης μικρό, απλό μαρμάρινο καμπαναριό, το όποιο κατασκευάστηκε το 1751 σύμφωνα με επιγραφή στη βάση του. Η κεντρική πύλη κατασκευάσθηκε το 1855. Μέσα στο καθολικό, διασώζονται αρκετές τοιχογραφίες του 17ου αιώνος, ορισμένες από τις όποιες έχουν κατά καιρούς επιζωγραφιστεί.
Το περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο της μονής φιλοτεχνημένο δια συνδρομής του καθηγουμένου Γαβριήλ έχει επιχρυσωθεί το 1801, σε αυτό δε βρίσκονται τρεις παλαιές δεσποτικές εικόνες του 19ου αιώνα, ανάμεσα στις όποιες ξεχωρίζει ή εφέστιος εικόνα της Αγίας Ζώνης, που είναι επενδυμένη με ασημένιο σκαλιστό κάλυμμα («πουκάμισο»), του 1819. Το κτηριακό συγκρότημα του μοναστηριού, που κυκλώνει το καθολικό, ακολουθεί τον παραδοσιακό μοναστηριακό τύπο, με περιμετρική κλειστή και εσωστρεφή διάταξη, αποτελούμενο από διώροφες ισοϋψείς πτέρυγες, με τόξα στη βάση τους.
Η φετινή πανήγυρη είχε δύο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: αρχικά τελέσθηκε και πάλι στον εσωτερικό αύλειο χώρο της μονής, τόσο κατά τον πανηγυρικό εσπερινό όσο και κατά την πανηγυρική αρχιερατική θεία λειτουργία της κυριώνυμης ημέρας. Δευτερευόντως δε, ήταν η πρώτη από την εμφάνιση της Covid-19 πανήγυρη στην οποία συμμετείχε πλήθος λαού, λόγω της γενικότερης υγειονομικής κατάστασης που το επιτρέπει, ώστε να θυμίζει τις προ κορονοϊού πανηγύρεις, με τα πλήθος των πιστών προσκυνητών.
Η οργάνωση των πάντων υπήρξε υποδειγματική. Ο ηγούμενος της μονής Αρχιμανδρίτης Αμφιλόχιος Φλεβάρης, μαζί με τον π. Χριστόδουλο και τους λοιπούς συνεργάτες του είχαν καταφέρει να ρυθμίσουν και τις παραμικρές λεπτομέρειες, ώστε και τα έθιμα του νησιού να τηρηθούν, και παραδειγματική τάξη να επικρατήσει. Ιδιαίτερη εντύπωση έκανε η ευλάβεια των προσκυνητών και η συγκίνησή τους, με τον Μητροπολίτη Σάμου και Ικαρίας και τους ιερείς να λειτουργούν στην εσωτερική αυλή της σεισμόπληκτης μονής, και τον λαό να προσεύχεται για την αποκατάσταση των ζημιών, για την υγεία και την κατάπαυση της πανδημίας, για όλα τα θέματα που απασχολούν τον εμπερίστατο άνθρωπο των ημερών μας.
Ο π. Αμφιλόχιος πρόσφερε αβραμιαία φιλοξενία στους πολυπληθείς επισκέπτες και συνέβαλε καθοριστικά στην δημιουργία ενός πνευματικού πανηγυρικού κλίματος, τελώντας την μεγάλη περιφορά της εικόνας στην ευρύτερη περιοχή της Βλαμαρής, αλλά και κτιτορικό μνημόσυνο, κατά τις ορθόδοξες μοναστικές παραδόσεις. Επιπροσθέτως φρόντισε για την παρασκευή και διανομή της εορταστικής «γιορτής», ενός κοινού πανηγυρικού φαγητού – φέτος, κατά την παλαιά σαμιακή παράδοση, αντί για κρέας είχε μαγειρευτεί με κομμένο σιτάρι, λάδι και ρεβίθια, λόγω της Τετάρτης, νηστήσιμης ημέρας κατά την οποία συνέπεσε η πανήγυρη – που αγιάζεται στο τέλος της περιφοράς και διανέμεται στους πιστούς.
Ανέπαυσε πολλούς η φετινή πανήγυρη της μονής Αγίας Ζώνης, καθώς ο λαός είχε την ευκαιρία να προσευχηθεί, να προσκυνήσει, να νοσταλγήσει, να συνδεθεί με τις πνευματικές και παραδοσιακές «ρίζες» του. Κοινή ευχή όλων να προχωρήσουν οι αποκαταστάσεις, και του χρόνου να αξιωθούμε να εορτάσουμε την Παναγία μας μέσα στο πάνσεπτο καθολικό της, όπου γενιές προγόνων μας προσευχήθηκαν, καταρτίστηκαν πνευματικά και ακούμπησαν στην εικόνα της Αγίας Ζώνης τα προβλήματα, τις αγωνίες, τις παρακλήσεις και τα δάκρυά τους.
