Η Τριαδική Θεοφάνεια εντός της Θείας Λατρείας
Του Δημητρίου Λυκούδη, Δ/ντη Σύνταξης της εφημερίδας «Κιβωτός της Ορθοδοξίας»
Οι καινοδιαθηκολόγοι και λειτουργιολόγοι της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, αναφερόμενοι στο Μυστικό Δείπνο, τονίζουν ότι αυτό αποτελεί ευχαριστιακά τη σύνοψη του Μυστηρίου της Θείας Οικονομίας στην Εκκλησία. Ο παπά Εφραίμ της Αριζόνας, όταν τον ρωτούσαν περί της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού στη γη, απαντούσε: «Όταν θα υπάρξει ημέρα που, σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη, δεν θα τελεστεί έστω και μία Θεία Λειτουργία ορθοδόξων, τότε θα σημάνει η συντέλεια του κόσμου και η ένδοξη Δευτέρα Έλευση του Θεανθρώπου Χριστού». Το έργο, όμως, της Θείας Οικονομίας είναι έργο της Παναγίας Τριάδος, κάτι το οποίο δεν είναι εφικτό να εκφραστεί και να κατανοηθεί διαγνωστικά από τον άνθρωπο. «Ο λαός του Θεού εισελθών εις τον ουρανόν και θεωρών της Τριαδικήν Θεοφάνειαν ευρίσκεται ενώπιον ασυλλήπτου Μυστηρίου. Το δε «μυστήριον κατασκευής ου δείται, αλλ᾿ όπερ εστί, τούτο μόνον ου καταγγέλλεται. Επεί ουκ έσται μυστήριον θείον και ολόκληρον όταν και παρά σαυτού τι προσθής»» (Ιερού Χρυσοστόμου, Ομιλία Εις Α΄ Κορ. 7, ΕΠ. 61, 65).
Για να μπορέσει ο πιστός να κατανοήσει καλύτερα το μυστήριο της Τριαδικής Θεοφάνειας, ας αναλογιστεί την προτροπή και παραίνεση του Ιερού Χρυσοστόμου, όταν, στην αρχή της Θείας Λειτουργίας, καλεί το λαό να προσφέρει την λογική λατρεία διά της φράσης «Ευλογημένη η Βασιλεία του Πατρός, και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος». Και, αυτό αρκεί; Κάθε άλλο! Ο Ιερομόναχος Γρηγόριος, στο σύγγραμμά του «Η Λειτουργία της Ευχαριστίας του Θεού» (Εκδ. Ι.Μ. Χαλκίδος, Αθήναι 1971), προσθέτει επιγραμματικά: «Εις κάθε σημείον της η θεία Λειτουργία μάς ενθυμίζει την Τριαδικήν της διάστασιν. Αι τριαδικαί εκφωνήσεις, αι τρεις συναπταί, τα τρία αντίφωνα, ο τρισάγιος ύμνος κ.λπ. αποτελούν προβολείς, οι οποίοι φωτίζουν και προβάλλουν την μίαν και μοναδικήν πραγματικότηταν, της οποίας πρέπει να γίνωμεν μέτοχοι: την Βασιλείαν του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» (σελ. 74).
Λίγο πριν τη Μεγάλη Είσοδο, ψάλλεται ο Χερουβικός Ύμνος. Ήδη, οι κατηχούμενοι στην πρώτη Εκκλησία, έχουν αναχωρήσει. «Σιγησάτω πάσα σαρξ βροτεία και στήτω μετά φόβου και τρόμου. Ο γαρ Βασιλεύς των βασιλευόντων και Κύριος των κυριευόντων προσέρχεται σφαγιασθήναι και δοθήναι εις βρώσιν τοις πιστοίς».
Μάλιστα, υπήρξαν στο παρελθόν, αλλά ακόμη και σήμερα, στο Άγιον Όρος, περιπτώσεις ευλαβών ιερομονάχων, κυρίως εκτός των μονών, σε κελλιά και καλύβες, που ο ιεροψάλτης αναγκαζόταν να ψάλλει και δυο και τρεις φορές, ξανά και ξανά το Χερουβικό, διότι ο ιερεύς λειτουργός είχε περιέλθει σε θεία έκσταση μπροστά στο θρόνο της Παναγίας Τριάδος και δεν μπορούσε να κινηθεί από τη θέση του, αλλά παρέμενε μπροστά της Αγίας Τραπέζης ιλαρός και ελαφρά αλλοιωμένος στην όψη…!
Ακολουθεί η Μεγάλη Είσοδος και οι πιστοί, όσοι αυτοθελήτως και ελευθέρως αποφασίζουν να Τον ακολουθήσουν, εισοδεύουν μετ᾿ Αυτού στα Άγια των Αγίων: «Συ ει Θεός ανέκφραστος, απερινόητος, αόρατος, ακατάληπτος, αεί ων, ωσαύτως ων. Συ και ο μονογενής Σου Υιός και το Πνεύμα Σου το Άγιον. Συ εκ του μη όντος εις το είναι ημάς παρήγαγες και παραπεσόντας ανέστησας πάλιν και ουκ απέστης πάντα ποιών έως ημάς εις τον ουρανόν ανήγαγες και την βασιλείαν Σου εχαρίσω την μέλλουσαν. Υπέρ τούτων απάντων ευχαριστούμεν σοι και τω μονογενεί σου Υιώ και τω Πνεύματί σου των αγίω» (Ευχή της Αγίας Αναφοράς της Λειτουργίας του Ιερού Χρυσοστόμου).
Στη συνέχεια ψάλλεται ο επινίκιος ύμνος «Άγιος, άγιος, άγιος Κύριος Σαβαώθ». Πρόκειται για μια ακραιφνώς τριαδική ομολογία από μέρους των πιστών, που τούς καθιστά και αναβιβάζει σε αυτό το κέντρο του μυστηρίου της Τριαδικής Οικονομίας.
Αναφερόμενος π. Γρηγόριος σε αυτή την ψαλμική δοξολογία, προσθέτει: «Εν αυτή ο Πατήρ, υπό θείας αγάπης κινούμενος, προσφέρει τον Υιόν εις τον άνθρωπον. Ο Υιός, ελθών εις τον κόσμον, παραδίδεται – μάλλον δε εαυτόν παραδίδει – υπέρ της του κόσμου ζωής. Και το άγιον Πνεύμα καταπέμπεται υπό του Πατρός και μεταβάλλει και καθαγιάζει την προσφοράν» (όπ. παρ., σελ. 76).
Προ του Καθαγιασμού των Τιμίων Δώρων. Στιγμές ιερές, ξεχωριστές, μοναδικές επί της ορατής και αοράτου κτίσεως. Στιγμές που αγιάζουν το χρόνο και το χώρο και τον μεταμορφώνουν σε λειτουργικό «χωροχρόνο» που παρελθόν, παρόν και μέλλον συνυπάρχουν, συμβαδίζουν εσχατολογικά προς την αιωνιότητα. Η βουλή του Πατρός, η προσφορά του Υιού και η κάθοδος του Παναγίου και Ζωοποιού Πνεύματος που, εντός ολίγου, θα μεταβάλλει το ψωμί και το κρασί σε Σώμα και Αίμα Χριστού. «Πρόκειται για τη μεγαλύτερη θαυματουργική θεοφάνεια στον κόσμο», θα σημειώσει ο Όσιος Ιουστίνος Πόποβιτς. Και ο άγιος Σωφρόνιος Σαχάρωφ, στέκει εκστατικά μπροστά στο Ιερό Θυσιαστήριο και δακρύβρεχτος, ψελλίζει στο Θεό: «Ω, Κύριε, πόσο αγαπάς τον άνθρωπο και δημιούργημά Σου! Πόσο μάς αγαπάς, Κύριε!».
Αναφορικά, όμως, με τον καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων, θα χρειασθεί να επανέλθουμε στο επόμενο φύλλο για να καταθέσουμε και περισσότερα.
Πηγή: εφημερίδα Κιβωτός της Ορθοδοξίας
