Καισαριανής Δανιήλ: «… και ην ο άνθρωπος εκείνος … απεχόμενος από παντός πονηρού πράγματος»
Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού κ. Δανιήλ
Μελετώντας κανείς το πολύ διδακτικό βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, Ιώβ, μπορεί να εξάγει χρήσιμα συμπεράσματα για την ζωή του και την πνευματική πορεία του στον κόσμο και την Εκκλησία μας. Αυτά μπορούν να γίνουν οδοδείκτες στην καθημερινότητά του, αλλά και να διαποτίσουν και να νοηματοδοτήσουν τα γεγονότα της ζωής του που και πολύπλοκη είναι και συχνά φέρει δυσκολίες πολλές και δεσεπίλυτες.
Στην πραγματικότητα, το μυστήριο της ανθρώπινης δυστυχίας δεν εξηγείται πλήρως. Όταν φτάνει το τέλος του βιβλίου του Ιώβ, δεν υπάρχει καμία γραπτή άμεση και εύκολη απάντηση. Δεν υπάρχει τίποτε σ’ αυτό που θα ικανοποιούσε τον σκεπτόμενο και προβληματισμένο νου του ανθρώπου. Ωστόσο, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για τα εξής δυο γεγονότα, που μπορεί κανείς ως πιστό και ενεργό μέλος της Εκκλησίας να καταγράψει:
Πρώτα απ’ όλα, η δυστυχία του Ιώβ δεν ήταν άμεσο αποτέλεσμα της προσωπικής αμαρτίας του. Ο Θεός είχε από την αρχή δηλώσει πως ο Ιώβ ήταν άνθρωπος ακέραιος κι ευθύς (1,8). Ξεκαθάρισε επίσης ότι η θεωρία των τριών φίλων του Ιώβ – πως ο Θεός τον τιμωρούσε εξαιτίας των αμαρτιών του-ήταν αφροσύνη (42,8).
Δεύτερον, μολονότι ο Ιώβ δεν υπέφερε λόγω κάποιας αμαρτίας του, ωστόσο, οι δοκιμασίες του φανέρωναν ότι υπήρχε υπερηφάνεια, πρόθεση αυτοδικαίωσης κι εχθρότητα μέσα στην καρδιά του. Κι απαλλάχτηκε απ᾿ όλα αυτά, μόνον όταν είδε τη δική του αναξιότητα και τη μεγαλοσύνη του Θεού (42,1-6), αλλά και όταν προσευχήθηκε για τους φίλους του (42,10). Μερικά από τα μαθήματα που παίρνουμε για τις θλίψεις και τα πολλά και
σημαντικά παθήματα από το διδακτικότατο αυτό βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης του Ιώβ είναι:
- Οι δίκαιοι δεν εξαιρούνται από τις θλίψεις και τα παθήματα.
- Οι θλίψεις μας δεν αποτελούν κατ᾿ ανάγκη αποτέλεσμα αμαρτίας.
- Ο Θεός έχει θέσει έναν προστατευτικό κλοιό γύρω από τους δίκαιους.
- Δεν στέλνει ο Θεός την αρρώστια ή τη δυστυχία στον άνθρωπο. Αυτά προέρχονται από τον σατανά (Λουκά 13,16, Β’ Προς Κορινθίους 12,7).
- Ο σατανάς ασκεί κάποιον έλεγχο στον κόσμο των ασεβών ανθρώπων (Σαβαίοι, Χαλδαίοι), στις υπερφυσικές καταστροφές (φωτιά απ᾿ τον ουρανό), στον καιρό (δυνατός άνεμος), στην αρρώστια (οι πληγές στον Ιώβ), στον θάνατο.
- Ο σατανάς μπορεί να τα επιφέρει όλα αυτά σε έναν πιστό μόνο με την άδεια του Θεού.
- Συχνά αυτό που επιτρέπει ο Θεός λέγεται ότι το κάνει ο ίδιος. «Δεν θα δεχτούμε το καλό απ᾿ τον Θεό, και δεν θα δεχτούμε τις αντιξοότητες»;
- Θα πρέπει να θεωρούμε ότι τα πάντα προέρχονται από τον Κύριο και Θεό μας, με την άδειά του, κι όχι από τον σατανά. «Ο Κύριος έδωσε κι ο Κύριος αφαίρεσε».
- Ο Θεός δεν μας αποκαλύπτει πάντα την αιτία των θλίψεών μας, που συμβαίνουν συχνά στην πολύπαθη ζωή μας.
- Οι θλίψεις εξασκούν την υπομονή.
- Όταν επισκεπτόμαστε πιστούς που υποφέρουν δεν θα πρέπει να είμαστε επικριτικοί.
- Οι επισκέψεις μας θα πρέπει να είναι σύντομες.
- Οι ανθρώπινοι συλλογισμοί δεν βοηθούν. Μονάχα ο Θεός μπορεί να φέρει την τέλεια παρηγοριά.
- Στο τέλος του βιβλίου του Ιώβ βλέπουμε ότι «ο Κύριος είναι γεμάτος ευσπλαχνία και έλεος» (Ιακ. 5,11). Μαθαίνουμε, επίσης, ότι μερικές φορές, τουλάχιστον, τα άσχημα πράγματα διορθώνονται σ᾿ αυτή τη ζωή.
- Η υπομονή του Ιώβ στη διάρκεια της θλίψης του δικαίωσε τον Θεό και Πατέρα του.
- Η υπομονή του Ιώβ απέδειξε ότι ο σατανάς ήταν ένας αναξιόπιστος κατήγορος και ψεύτης, που επιθυμεί το κακό και τις δυστυχίες του ανθρώπου, ιδιαίτερα του πιστού μέλους της Εκκλησίας.
- «Ο άνθρωπος είναι μεγαλύτερος απ᾿ αυτά που τον περιβάλλουν και, ο,τιδήποτε κι αν συμβεί στα υπάρχοντά του ή στην οικογένειά του, ο Θεός αξίζει να δοξάζεται όπως και πριν».
- Θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, ώστε να μην κάνουμε γενικές αναφορές που δεν αφήνουν χώρο για εξαιρέσεις.
- Ο σατανάς δεν είναι ούτε «πανταχού παρών», ούτε παντοδύναμος, ούτε παντογνώστης.
- Παρά το γεγονός ότι ο Θεός επιτρέπει να υποφέρουμε χωρίς να το αξίζουμε, εξακολουθεί να είναι δίκαιος και καλός.
Από άλλα μέρη της Βίβλου μπορούμε να πάρουμε επιπλέον φως σχετικά με τους λόγους για τους οποίους ο Θεός επιτρέπει οι πιστοί του να υποφέρουν, όχι όμως παντοτινά:
- Ορισμένες φορές η θλίψη είναι αποτέλεσμα μιας αμαρτίας που δεν την έχουμε καταδικάσει στη ζωή μας (Α’ Προς Κορινθίους 11,32).
- Η θλίψη αποτελεί μέσον, με το οποίο ο Θεός αναπτύσσει μέσα μας πνευματικές αρετές, όπως η υπομονή, η μακροθυμία, η ταπεινοφροσύνη (Προς Ρωμαίους 5,3-4 και Ιωάννου 15,2).
- Καθαρίζει τα σκουπίδια και τις ακαθαρσίες από τη ζωή του πιστού, ώστε ο Κύριος να μπορεί να δει την εικόνα του να αντικατοπτρίζεται πιο τέλεια μέσα σ᾿ αυτήν (Ησαΐου 1,25).
- Δίνει τη δυνατότητα στο παιδί του Θεού να παρηγορήσει άλλους με την ίδια παρηγοριά που τον παρηγόρησε κι αυτόν ο
Θεός (Β’ Προς Κορινθίους 1,4).
- Η θλίψη δίνει τη δυνατότητα στον πιστό να μετάσχει ενεργά και θυσιαστικά στα παθήματά του Κυρίου του, κι έτσι να είναι περισσότερο ευγνώμων σ᾿ αυτόν (Φιλιππησίους 3,10).
- Ο πιστός που περνάει νικηφόρα και με αισιοδοξία και υπομονή τις θλίψεις, αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για τα ουράνια και τα επίγεια όντα (Β’ Προς Θεσσαλονικείς 1, 4-6). Δείχνει σε όλους ότι μπορούν ν᾿ αγαπήσουν τον Θεό γι᾿ αυτό που είναι, κι όχι γι᾿ αυτά που δίνει.
- Η θλίψη αποτελεί επιβεβαίωση για το ότι είμαστε όλοι μας παιδιά του τριαδικού Θεού, αφού ο Θεός παιδεύει μονάχα εκείνους που αγαπάει (Προς Εβραίους 12,7-11).
- Κάνει τους πιστούς να εμπιστεύονται μόνο τον Θεό και όχι τη δική τους ανθρώπινη και κοσμική δύναμη (Β’ Προς Κορινθίους 1,9).
- Κρατάει τον λαό του Θεού κοντά σ᾿ εκείνον που είναι ο Πατέρας του (Ψαλμού 119,67).
- Αποτελεί εγγύηση της μελλοντικής και αιώνιας δόξας των πιστών προς τον Ύψιστο Δημιουργό του (Προς Ρωμαίους 8,17-
18).
- Ο Θεός δεν επιτρέπει ποτέ να περάσουμε από μία θλίψη που δεν μπορούμε να την αντέξουμε, γνωρίζοντας Εκείνος την αίσια έκβασή της (Α’ Προς Κορινθίους 10,13).
«Ακούσατε για την υπομονή του Ιώβ και γνωρίζετε ποιο τέλος του επιφύλαξε ο Κύριος, γιατί ο Κύριος είναι γεμάτος ευσπλαχνία και έλεος» (Ιακώβου 5, 11 β).
